Wararkii: Aug 12, 2007
- Ciidamada Ethiopian-ka iyo kuwa DF oo Sabtidii qaraxyo lala beegsaday.
- Nin dhaawac ahaa oo xoog loogala baxay isbitaalka Madiina.
- Dagaal culus oo ka dhacay degmada Ceele Obo ee dhulka Soomaali Galbeed.
- Somalia oo noqotay dalka saddexaad ee adduunka ugu xasiloonida xun
- Agaasimaha Idaacada Capital Voice oo Sabtidii Muqdisho lagu dilay.
Dagaal culus oo ka dhacay degmada Ceele Obo ee dhulka Soomaali Galbeed.
Wararaka naga soo gaaraya degmadda Ceela Obo ee gobalka Nogbeed ayaa sheegaya
in uu shalay subax weerar kadis ay ku qaadeen Mujaahidiinta MJXSG, saldhiga
CEELA OBA oo ilaa 30 km dhanka koonfureed kaga aadan dagmada Baabili.
Dagaalkan ayaa ilaa Sabtidii shalay galinkii hore socday mana jiraan ilaa
hadda warar faahfaahsan oo ku saabsan khasaaraha ka dhashay dagaalkaasi.
Dadku deegaanka uu dagaalku ka dhacay ayaa xaqiijiyay in labadda dhinacba ay
soo gaareen gurmadyo, dhanka Mujaahidiinta ayaan ilaa hadda ayna noo suuragalin
inay noo faahfaahiyaan siday waxa u dhaceen iyo khasaaraha ay ugaysteen ciidanka
gumaysiga iyo inta uu dhan yahay khasaaraha dhankooda kasoo gaadhay.
Ceela Obo waxay ku taalaa wadada isku xirta magaalada Fiiq ee gobalka Nogbeed
iyo magaalada Baabil, waana goob aad xaga istraatiijayada milatari aad ugu
horaysa oo waxaa fadhiya ciidan loogu talagalay ilaalada wadooyinka halbawlaha
ah ee isku xira magaalooyinka (Jigjiga & Herar) iyo wadada dheer,dhanka kalana
isku xirta (Fiiq & Baabili) waxaana degan had iyo jeer ciidan Ethiopian ah oo
aad u qalabaysan laguna qiyaaso 600-800.
Wararkani waxay si toosa u beeninayaan isla markaana dharbaaxo lama filaana
ku yihiin bayaankii kasoo baxay Ciidamada gumaysiga ee tibaaxayay inay
naafeeyeen xoogaga xaq u dirirka ah ee ka dagaalama dalkaas, waliba saldhigani
waxuu halbawlo u yahay difaaca qeybta Hararge ee la gaba xukumo dhamaan
ciidamada haysta Soomaali galbeed iyo kuwa qabsaday Jamhuuriyada Soomaaliyeed.
Waxaa xusid mudan in Gudoomiyaha Ururuka MJXSG uu balan qaaday inuu si ficila
ku beenin doono warka been abuurka ah ee Tigreegu ku daboolayo jabka ka haysta
gudaha wadanka S/galbeed.
Wixii faaahfaahina waan idiin soo gudbin doonaa wakhtiyadda soo socda hadii
Alle idmo
Ciidamada Ethiopian-ka iyo kuwa DF oo Sabtidii qaraxyo lala beegsaday.
Xaafada Suuqa Xoolaha ee degmada Heliwaa ayaa Sabtifii barqanimadii waxaa ka
dhacay qaraxyo xoogan oo lala eegtay ciidamada Dowlada Federaalka iyo kuwa
Itoobiyaanka oo howl-galo baaritaano ah ka waday gudaha xaafadaasi.
Cabdiqaadir Maxamuud oo kamid ah dadka deegaanka oo daqiiqado kadib marka ay
qaraxyada dhaceen aan qadka telefoonka kula xiiriiray ayaa xaqiijiyay in
qaraxyadaasi lala eegtay ciidamada isagoo sheegay inuu arkayay qaar ka tirsan
ciidamada oo gawaari lagu daad gureynayo dhaawacyadooda.
Cabdiqaadir waxa uu sidoo kale sheegay in markii ay qaraxyada dhaceen ay
ciidamada Itoobiyaanka iyo kuwa DF fureen rasaas aan cidna looga eegan isagoo
sheegay in rasaastaasi ay ku dhaawacmeen haween gaaraya saddex iyo cunug yar oo
u dhawaa goobta ay waxa ka dhaceen.
Ciidamada Itoobiyaanka ayaa la xaqiijiyay inay isku socdka dadka iyo
gaadiidka ay u diideen wadada dhex martay suuqa xoolaha iyo Ex Ctrl Balcad.
Waxaa la xiray goobihii ganacsiga ee u dhawaa halka uu qaraxyada ka dhaceen,
iyadoo ciidamadana ay bilaabeen sida caadada u aheyd inay xir xiraan dadka u
dhowaa goobta qaraxa uu ka dhacay.
Si kastaba, qaraxyada iyo weerarada lala eeganayo ciidamada Itoobiyaanka iyo
kuwa Dowlada ayaa maalmihii ugu dambeeyay silsilad ka noqday gudaha caasimada
Somalia ee Muqdisho, taasoo keentay in caasimada ay isaga qaxaan dadka.
Nin dhaawac ahaa oo xoog loogala baxay isbitaalka Madiina.
Kooxo hubeysan ayaa u suurta gashay inay xoog kula baxaan nin dhaawac ahaa oo
muddooyinkaan yaalay gudaha isbitaalka Madiina ee magaalada Muqdisho, halkaaso
lagu daaweynayay.
Madaxa caafimaadka isbitaalka Madiine Dr. Daahir Dheeere ayaa Sabtidii khadka
telefoonka iigu xaqiijiyay in ninkaasi dhaawaca ahaa ay isbitaalka ka wateen
kooxo hubeysan oo xoog kusoo dhaafay ilaalada isbitaalka.
Daahir Dheere waxa uu sidoo kale sheegay in ninkaan muddooyinkii ugu
dambeeyay lagu daaweynayay isbitaalka, isagoo xaqiijiyay inay ilaalo ka hayeen
ciidamo ka tirsan Dowlada Federaalka.
“Ma sheegi karo in ninkaan uu kamid ahaa kooxaha qaraxyada ka sameeya
Muqdisho, balse dhaawaciisa ayaan daaweyneynay muddooyinkaan, waxaana
ilaalinayay ciidamo ka tirsan Dowlada” ayuu yiri Dr. Daahir Dheere.
Daahir Dheere ayaa sidoo kale xaqiijiyay in ninkaan uu aqoonsaday kooxda
hubeysan ee isbitaalka soo gashay isla markaana isagoo raali ah uu raacay oo aad
u faraxsan.
Ciidamo ka tirsan Dowlada Federaalka ayaa soo gaaray isbitaalka kadib
daqiiqado marka ninka dhaawaca ahaa lagala baxay, iyagoo isku gadaamiyay goobaha
u dhow dhow isbitaalka balse lama sheegin inay heleen ninka dhaawaca ahaa iyo in
kale.
Dowlada Federaalka ayaa ilaa iminka ka hadlin waxa uu ahaa ninkaasi dhaawaca
ah ee ciidamadeeda ilaalin jireen.
Ma ahan markii ugu horeysay oo isbitaalka Madiina lagala baxo nin dhaawac ah,
iyadoo marar hore u dhaci jireen in dad bukaan ah oo isbitaalka ku jira in lagu
dhex dilo.
Somalia oo noqotay dalka saddexaad ee adduunka ugu xasiloonida xun
Warbixino kala duwan oo laga ururiyay 177 waddan oo caalamka ah, ayaa isku
raacay in dalka Soomaaliya uu yahay dalka saddexaad ee caalamka ugu xasiloonida
daran, kaas oo ay warbixinahaasi shaaca ka qaadeen in dalkaas ay hadheeyeen
kooxo kala duwan oo hubaysan, balse waxay tirada ka saareen Somaliland, oo ay ku
sheegeen warbixinahaasi inuu yahay dal ay dimuquraadiyadi ka jirto, hase
ahaatee, aan aqoonsi weli caalamka ka helin, sida aanu ka soo xiganay Wargeyska
Tiraspol Times, oo ka soo baxa dalka Maldova ee bariga Yurub.
Machadka lagu magacaabo ‘Fund for Peace,’ oo sida uu wargeysku daabacay
shalay isku soo duba riday warbixinahaas ay soo diyaariyeen khubaro ka kala
socotay 177 dal oo caalamka ah, ayaa lagu sheegay in dalka Maldova uu yahay mid
ka mid ah dalalka loo yaqaano waddamada guuldaraystay "Failed States." Isla
markaana ururinta macluumaadkan oo ka dhacday magaalada Washington DC, ayaa laga
soo saaray kala horraysiinta dalalka ay mashaakilaadku ka haystaan hanaanka
xukuumiga ah, halkaas ayaana lagaga dhawaaqay in dalka Maldova uu yahay ka ugu
hooseeya Yurub, iyo mid ka mid ah dalalka caalamka ugu xasiloonida liita. Sidoo
kale, dalalka lagu xusay xasilooni darrada ugu xuni inya ka jirto, oo loo
eegayay sida uu wargeysku sheegay ilaa 12 dhinac, tiradoodana lagu tilmaamay 60
dal, ayaa Maldova waxa uu ka soo galay kaalinta 48aad.
Dalalka Suudaan, Ciraaq, Soomaaliya, iyo Maldova, oo dhamaantood lagu sheegay
inay aad ugu liitaan nidaamyada maamul iyo kala dambaynta, lagana aaminsan yahay
inay ku jiraan dalalka ku saaqiday xasiloonida iyo maamulka cadaaliga ah, ayaa
waxa dhamaantood ku hoos jira gobollo xasilooni iyo xorriyaad ka jiro, isla
markaana dimuquraadiyad iyo kala dambayni ka jiraan, balse lagu magacaabo loona
tixgeliyo inay qaybo ka yihiin dalalkaas, hase ahaatee, xaqiiqada marka la eego
ah laba midkood; inuu gobolkaasi mar horeba ka xoroobay oo ka madaxbanaan dalka
loo tirinayo iyo inuu gobolkaasi yahay mid qarka u saaran inuu ku taagan yahay
dariiqii uu dalka uu hore uga tirsanaa ka go’ayo.
Warbixintan uu wargeysku daabacay, afartaas dalba waxa siyaabo gaar-gaar ah
loo tilmaamay kuwa ay yihiin gobollada magac ahaan ay wadaagaan ee haddana ka
hoos-baxaya ama horeba madaxbanaanida uga qaatay. Dalka Suuddaan, ayay ugu
horrayn warbixintu sheegtay in codbixintii aftida madaxbanaanida koonfurta
dalkaasi ay ku beegan tahay sannadka 2011. Sidaa daraadeed, sida ay khubarada
Ameerikaanka ahi u badan tahay natiijada laga filayo aftiddaasi waxa lagu wadaa
inay noqoto mid uu ku abuurmo dal cusub oo ku biira Qaramada Midoobay, isla
markaana ahaan doono waddan ay yeeshaan kiristaanka koonfurta Suuddaan. Waddanka
Ciraaq, khubarada qaarkood – kuwaas oo uu ku jiro Senetar Maraykan ah oo
guddoomiye u ah gudida xidhiidhada caalamiga ah u qaabilsan kongareeska
Maraykanka Joe Biden, waxay aaminsan yihiin in dalka Ciraaq uu u kala jabi doono
saddex waddan, isla markaana Mr Biden, waxa uu tilmaamay in taasi ay guul u
tahay Gobolka Kurdiyiinta ee waqooyiga Ciraaq, oo markaa ay dadweynaha
madaxbanaanida dalkoodu madax-martay fursad u helaan is-maamulka dalkooda.
Dalka saddexaad ee caalamka ugu xasiloonida darani waa Soomaaliya, oo ay
walaaqayaan kooxo dagaal-oogayaal ah, marka laga saaro dalka iskii uga go’ay ee
madaxabanaan ee Somaliland, kaas oo tan iyo sannadkii 1991-kii u shaqaynayay
sidii dal aan la aqoonsanin, iyada oo ay mar kasta hoggaaminayso dawlad
xasilooni haysata oo dimuquraadiyadeed, oo shicibku raali ka yahay. Sidaasoo ay
tahay waxa weli ka laalaada kooxaha sheeganaya maamulka Somaliya.
Dalka Moldova, waxa sannadkii 1990-kii ka go’ay Gobolka Transdniestria, oo
loo yaqaano Jamhuuriyadda Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublica. Sannadkii la
soo dhaafay afti loo qaaday madaxbanaanidooda gooni-isu-taaga ayay dadweynuhu ku
muujiyeen in aanay niyad u haynin dib ugu noqoshada dalka Maldova.
Agaasimaha Idaacada Capital Voice oo Sabtidii Muqdisho lagu dilay.
Agaasimahada Idaacada Capital Voice oo hoos timaada HornAfrik ayaa sabtidii
abaarihii 7:20 AM Subaxnimo lagu hor dilay albaabka hore ee Idaacada HornAfrik
ee magaalada Muqdisho.
Allaha u naxariistee Wariye Mahad Axmed Cilmi ayaa la sheegay in labo nin ooh
or fadhisay guri kasoo horjeeda idaacada ay soo kaceen marka uu usoo dhawaaday
isla markaana ay rasaas ku dhufteen.
Alaha u naxariistee Marxuum Mahad Axmed Cilmi ayaa dhaawac ahaan loo geeyay
Isbitalka Madiina halkaasi oo uu ku geeriyooday.
Saacadu markii ay aheyd 8dii subaxnimo ayaa idaacadda Hornafrik ay hawada ka
baxday markii ay baahiyeen geerida Mas’uulkaasi.
Siciid Tahliil oo ka mid ah Mas’uuliyiinta idaacadda Hornafrik ayaa Saxaafada
u sheegay in sababaha ay hawada uga baxeen ay tahay u diyaar garoowga aaska
Marxuumka oo lagu wado in maanta uu ka dhaco magaalada Muqdisho.
Lama oga wali sababaha ka dambeeya dilka Marxuumkaan oo ka dhigaya qofkii
5aad ee lagu dilo magaalada Muqdisho 24 kii saac ee la soo dhaafay.
Marxuumka oo meydkiisu yaalo imika isbitaalka Madiina ee magaalada Muqdisho
ayaa lagu wadaa in isla maantaba lagu aaso qabuuraha Barakaat oo ku yaala
duleedka Muqdisho.
Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed ee ASOJ ayaa aad u cambaareeyay falkaasi
waxuusnimada ah ee lagula kacay Wariye daacad u ahaa shaqadiisa isla markaana
ummadiisa u adeegi jiray.
Guddoomiyaha ASOJ Daahir Cabdulle Alasoow ayaa ugu baaqay Dowlada Federaalka
ee sheegta inay ummada u adeegeyso inay gacanta kusoo dhigto cid kasta oo ka
dambeysa falkaasi, isla markaana falkaan dilka ah ee Mahad loo geystay sida uu
yiri aan la iskula hari doonin.
“Marnaba lagama yaabo in dilka Mahad saakay loo geystay la iska iloobe,
Saxaafadana baaritaano ayay sameyneysaa oo lagu ogaanayo cida ka dambeysa cidii
lagu helanaa waxaa hubaal ah inay Maxkamad caalami ah kori doonto” ayuu yiri
Daahir Calasoow.
Si kastaba, dilalka loo geysto Wariyaasha ka howl-gala magaalada Muqdisho
ayaa waayadii ugu dambeeyay soo badanayay iyadoo wariyaashii ugu caansanaa
gudaha Muqdisho ay haatan joogaan gobo ka baxsan magaalada kadib markii ay
naftooda la cabsadeen.
Faahfaaahinta weeraradii Habheenkii Sabtidu soo geleysey ka dhacay qeybo
kamid ah Muqdisho.
Kooxo hubeysan ayaa Sabtidii habeenimadeedii weerar ku qaaday goob ay joogeen
ciidamada Dowlada Federaalka Somalia oo u dhow Shineemo Cabdi Waayeel ee ku
taala xaafada SOS ee magaalada Muqdisho.
Kooxahaan ayaa ciidamada ku weeraray bambooyinka gacmaha laga tuuro iyo
qoryaha baasukayaasha ah, iyadoo halkaasi ay ka dhaceen dagaalo goos goos ah oo
muddo daqiiqado ah socday sida ay xaqiijiyeen dadka deegaanka.
Iska horimaadka oo dhacay 10 habeenimo xiliga Muqdisho ayaa dhawaqa rasaasta
iyo waxyaabaha qarxa ee labada dhinac is weydaarsanayeen laga maqlayay guud
ahaan magaalada Muqdisho.
Dadweynaha ku dhaqan xaafada SOS ilaa Suuqa Xoolaha ayaa xalay xabad dhulka
dhigay, iyagoo walaac xoogan ku abuureen rasaasta labada dhinac ay is
weydaarsaneyeen.
Deeqo Xasan oo kamid ah dadka deegaanka SOS ayaa qadka telefoonka saakay iigu
sheegtay inaysan caruurteeda xalay jiifan, iyagoo ka baqayay rasaarta dhaceysay,
iyo ciidamo ka tirsan Dowlada Federaalka oo darbiga dambe guriga ay degan yihiin
difaac ka galay.
Deeqo Xasan waxey sheegtay inay dhowr rasaas ay ku dhaceen gurigooda, isla
markaana ay soo galeen xalay ciidamo ka tirsan Dowlada balse aysan waxba ka
qaadan.
Ma cadda qasaaraha kala gaaray ciidamada dowladda Somalia ee la soo weeraray
iyo kooxdii weerarka soo qaaday, iyadoo sidoo kale aan la sheegin qasaaro nafeed
oo soo gaaray dadka rayidka.
Habeenadii ugu dambeeyay ayaa kooxaha wax iska caabinta weeraro culus waxa ay
ku qaadayeen goobaha ay degan yihiin ciidamada Dowlada Federaalka iyo kuwa
Itoobiyaanka, iyagoo inta badan rasaasta labada dhinac isweydaarsanayaan ay ku
habsanayaan shacab aan waxba galabsan.
Abdifitahaam Ahmed
Hargeysa - Somaliland
Email:
abdifitahaam@gmail.com
Faafin: SomaliTalk.com | Aug
12, 2007