Wasiirka Arrimaha Dibadda Itoobiya oo Hoggaankii Muslimiinta (ee
Khaliifada) La Meel Dhigay Argaggaxisada Caalamiga ah
- ....marka Khaliifada lala meel dhigo "argagaxisada", taas macneheedu
waxaa weeye in argaggaxiso lagu tilmaamay dhammaan hoggaamiyayaashii
Khaliifada Islaamka ee ka soo bilaabatay Khulafaa'u Raashidiintii ka
dambeeyey Nebi Muxamed (nabadgelyo iyo naxariista Allah korkiisa ha ahaatee)
ilaa laga soo gaarayey sannadkii 1924.....
Warbixintii & Faalladii SomaliTalk.com | Dec 16, 2007
Wasiirka Arrimaha Dibadda Itoobiya, Seyum Mesfin, oo bartamihii bishii
November 2007 booqasho ku tegey magaalada Paris ee dalka Faransiiska oo ay
waraysi la yeelatay weriye Faransiis ah ayaa si ula kac ah isku mid uga dhigay
waxa uu ugu yeero "Argagagxisada caalamiga ah" iyo Khaliifada (Islaamka) oo uu
sheegay in uu ka ilaalinayo Soomaaliya.
Hadalkaas waxa uu sheegay markii weriyuhu ay weydiisey su'aal ahayd: ka warran
xaaladda Soomaaliya ayaa Seyum Mesfin waxa uu yiri "Xaaladda aad ayey u
soo wanaag-sanaaneysaa markaad is barbar dhigtid sidii ay Muqdisho iyo
Soomaaliya ahayd bishii December ee sannadkii 2006. Soomaaliya badankeedu waxay
ahayd dhul aan amaan ahayn oo la tegi karin, laakiin maanta ma jirto meel aan la
tegi karin." Markaas ayaa weriyuhu waxay xusuusisay in arrinta uu sheego ay
kaduwan tahay warbixinada laga soo sheegayo Soomaaliya iyo in sidoo kale
 Dr.
Michael Weinstein oo macallin ka ah Jaamacadda Purdue University uu
sheegay in weerarkii Militari ee Itoobiya ku qaaday Soomaaliya in ay ahayd
'masiibu aan laga fiirsan" iyo in sidoo kale ergeyga Qaramada Mudoobey, Le
Monde, uu dagaalka Soomaaliya ku tilmaamay dagaal aan xad iyo xeer lahayn.
Haddaba, ayey wereyuhu weydiisey, hoggaanka Itoobiya ma rumaysan yahay in xalka
Soomaaliya uu ayahay mid militari?
Hadal dheer oo uu ku jawaabey ayuu ku qiray "in aan xal militari lagu xallin
karin dhibaatada Siyaasadeed ee Soomaaliya" waa sid auu hadalka u dhigay'e,
isagoo intaas raaciyey:"Sida caadiga ah dhibaatada Somaaliya
ka jirta waa mid siyaasadeed". Markaas ayuu Seyum Mesfin is weydiiyey
"maxaa ah arrinta aan laga fiirsan" waxana uu markaas taxay arrimo dhawr ah oo
uu markasta dhehaayo "Maxaa ah arrin aan laga fiirsan?" "ma in Soomaaliya loo
dhaafaa gacanta argagagxisa caalimiga ah, Talibaan, Khaliifada?"*
Ufiirso halkaas, 'Argagaxiso caalami ah' ayuu la barbardhigay 'Khaliifadii
Islaamka.' Waxana uu halkaas ku caddeeyey ujeedada rasmiga ah ee Itoobiya u
galeen Soomaaliya, si ay malaha Dadka Soomaaliyeed ee Muslimka ah uga ilaaliyaan
in aysan yeelan hoggaamiye islaam ah oo u dhaqma sidii Khaliifadii Islaamka ee
lagu yaqaaney caddaalada, kuna dhaqmi jirey sunnadii Nebi Muxammed (NNKH), ee
aaan dadka u kala eexan jirin.
Waxa kale oo hadalkaasi kusoo beegmay xilli ay ciidamada Itoobiya ay
Masaajida Muqdisho ka dhigteen Musqulo ay ku saxaroodaan, kutubta Quraankana ku
guraan Musqulaha oo ay ku saxaroodeen.. [
Daawo
Halkan].
Waxaa waji gabax ku ah xukuumadda Addis Ababa in iyaga iyo DFKMG ee
fadhigeedu yahay Baydhabo ee ay ku andacoodaan in ay caawinaayan in aysan iska
war hayn. Taas waxaa u daliil ah in "Madaxa Amaanka ee
Wasaaradda Amniga Qaranka ee DFKMG" uu Dec 14, 2007 hay'adda wararka ee AP u
sheegay in aan "Dawladda (FKMG) aysan wax itaal ah u lahayn in ay iska caabiyaan
Maxkamadaha Islaamiga ah." Waxana uu sheegay in ay xooggaga Maxkamaduhu is
urursanayaan si ay u soo qaadaan weerar xoog leh oo aysan awood DFKMG u lahayn
in ay iska caabiso. "Qiyaastii boqolkiiba 80% dalka Soomaaliya ammaan ma aha,
gacantana uguma jira Dawladda (FKMG)" ayuu yiri Sh. Qaasim Ibraahim Nuur oo mar
kale ku celiyey "Islaamiyiintu waxay qorshaynayaan dagaal aad u xoog weyn".
Hadalkaas oo aad uga duwan kan Seyum Mesfin
ee ah "maanta ma jirto meel aan la tegi karin."
Itoobiya waxaa adduunku ku bartay in ay ku qaraabato oraahda "Argagaxiso" oo
ay had iyo jeer Soomaalida sidaas ku tilmaanto, taas oo waayadan dambe ay
warbaahinta caalamku ku fahamtey, kaddib markii la arkay sida ay xasuuqa ugu
hayso shacuubta ay gumeysato iyo sida ay beenta qayaxan uga sheegeyso shacabka
Soomaaliyeed iyadoo marmansiinyo ka dhiganeysa si ay u xasuuqdo shacabka..
Waxaa kale oo khiyaamadii Itoobiya fahmey dadka mufakiriita ah ee adduunka
dacalladiisa ku sugan.
Waxaa la xusuustaa hadalkii caanka ahaa ee prof. Ken Menkhaus, oo macallin ka
ah Davidson College ee uu yiri November 27, 2001 ee ahaa "Waa in aynaan
kuxiraan in aan akhbaarta keliya ka qaadano Itoobiya kuwaas oo inkasta oo ay
saaxibadeen yihiin haddana waxay wataan qorshe iyaga u gaara oo aan caddayn,
waxayna kabadbadiyaan khatarta." [Eeg
halkan...].
Waxa kale oo la xuusuustaa hadalkii uu yiri Donald Payne oo xubin ka ah
Aqalka Congress-ka Maraykanka, December 29, 2006, ee aaha weerarka ay Ethiopia
ku qaaday Soomaaliya, inkasta oo ay ku andacoonayaan in ay soo ay u yeerteen
dawladda taagta daran ee fadhigeedu yahay baydhabo ee Federaalka ku meel gaarka
ah, waxa keliya oo ay Geeska Afrika u keeni doonaan waa deganaansho la'aan iyo
dhibaato.
Sidoo kale waraysi uu Congressman Donald Payne siiyey radiyaha NPR, January
16, 2007, waxa uu markale ku celiyey in ay khalad ahayd weerarkii Itoobiya ku
qaaday Soomaaliya. Waxana uu waraysigaas ku caddeeyey in Soomaalidu ay yihiin
dad ka madax bannaan oo aan wax shaqo ku laahayn argagaxisada. Waxana uu dhawr
jeer ku celceliyey in Maxkamada Islaamiga Soomaaliyeed aysan wax shaqo ah ku
lahayn 'Al-Qaeda.' [Halkan
ka dhegeyso]
Haddii aan usoo laabano, Khaliifadii Islaamku waxay ka soo bilaabatay afartii Khulaa'u
Raashidiin
(allah haka raali noqdee) ee ka dambeeyey Nebi Muxammed (NNKH) ee qabtay
hoggaanka Islaamka ee kala ahaa Abuu
Bakar Asiddiiq (632-634), Cumar Bin Khadaab (634-644), Cusmaan Bin Cafaan
(644-656) iyo Cali Bin Abii Daalib (656-661). Sida halkaas ka muuqata waxay
hoggaanka Islaamka hayeen isku dar afarta khaliif intii u dhexeysey 632-661.
Waxa markaas ka dambeeyey hoggaankii Muslimiinta ee isku xigxigey ee
Umayyad (661750), Cabbaasiyiintii (7501258) iyo Cusmaaniyiintii (12991922).
Buugaagta taariikhdu waxay 'Khaliifada' ku qeexaan, sida qaamuuska "Encyclopedia of Islam and
the Muslim World", ee la daabacay 2004 v.1, bogga.116-123 " in khaliifadii
Islaamku ka soo bilaabatay Khulafaa'u raashidiintii ku xigey Nebi Muxamed (NNKH)
ilaa laga soo gaarayey sannadkii 1924. Madaxdii islaamka ee xilligaasna waxaa
lagu tilmaami jirey Khaliif oo ah hoggaamiyaha Muslimiinta.
Sidaas daraadeed, marka Khaliifada lala meel dhigo "argagaxisada", taas
macneheedu waxaa weeye in argaggaxiso lagu tilmaamay dhammaan hoggaamiyayaashii
Khaliifada Islaamka ee ka soo bilaabatay Khulafaa'u Raashidiintii ka dambeeyey
Nebi Muxamed (nabadgelyo iyo naxariista Allah korkiisa ha ahaatee) ilaa laga soo
gaarayey sannadkii 1924.
Dhanka kale, Haddii Taariikhda Itoobiya dib loo raaco waxaa la ogyahaya in
xilligii Nebi Muxammed (NNKH) uu boqorkii dalka Xabashida xakumi jirey ee
Najaashi (oo magaciisa la oran jirey Axsama binu Abjar) uu Islaamka soo galay
kaddib markii uu Rasuulku warqad u diray. Waxaa muuqata in Taariikhdaas ay
madaxda hadda ee Itoobiya iska indha saabayaan.
Marka aad daawatid Video-ga sare, ama akhridid linkiga hoose, oo ah
waraaqahii uu Nebi Muxamed (scw) u diray madaxdii xilligaas, waxaad arkeysa
wanaagga iyo sharafta iyo haybada diinta Islaamka.
Waxaa taariikhdu qortaa, oo aan la ankiri karin si kasta oo ay Itoobiya isugu
daydo in ay xumayso magaca Islaamka, (Diinta islaamkana uu Allah ilaalinayo), in xilligii ay khaliifada Islaamku haysey
hoggaanka adduunka in ay dunida kusoo kordhiyeen xadaarad aad u saraysa iyo
cilmi.
Cilmiyadii ay Muslimiintu soo hindiseen, kana qayb qaateen horumarintooda,
waxaa ka mid ahaa:
Waxaa beryahan geeska Afrika ka socday in qowmiyadaha Muslimiinta ah, sida
Oromada, Cafarta iyo Soomaalida, gaar ahaan kuwa muddada dheer ku hoos jirey
xukunka keligii taliska ah ee Itoobiya, in ay midoobayaan iyagoo ku soo baraarugey
sida keliya ee ay isaga ridi karaan heeryada gumeysiga in ay tahay Midnimada
Muslimiinta, waana waxa uu ka walaacsan yahay wasiirka Arrimaha dibadda ee
Itoobiya ee uu isu barbardhigayo 'Argagaxisada caalamiga ah' iyo 'Khaliifada' si
uu ugu helo beer laxawsi sidii uu yeelay Melelik oo kale.
Dr. Muhammad Shamsaddin Megalommatis oo ah 51-jir u dhashay Giriigga laakiin
asal ahaan ka soo jeeda Turkiga oo hadda deggan magaalada Qaahira ee dalka
Masar, oo Diinta Islaamka soo galay markii uu jirey 36-sano, ayaa qoraal uu
qoray November 27, 2006 waxa uu codsatay in Itoobiyada hadda aan loogu yeerin
Ethiopia ee loogu yeero Abasiiniya, isagoo sababaha sharraxaad dheer ka bixinaye
ayuu sheegayna marka Oromadu hesho xornimadeeda oo noqoto dal madax bannaan in
dhulkaas Oromada loogo yeeri doono Ethiopia. Waxa kale oo uu xusayna in
Amxaaradu ay Abasiiniya ka tahay boqolkiiba 20% kuwaas oo cadaadis xooggan ku
haya qowmiyadaha kale ee ah Oromo (42%), Soomaali "Ogaden" (10%), Sidama iyo
reer koonfureed (10%), Cafar (8%)...
Taariikh kooban ee khulafaa'u raashidintii:
Abuu Bakar Asiddiiq: Allah haka raali noqdee,
waxa uu noolaa intii u dhexeysey (573634). Abuu Bakar waxa uu ka mid
ahaa dadkii ugu horreeyey oo soo gala Diinta Islaamka. Waxa uu ahaa
saaxiibkii iyo soddogii rasuulka (NNKH) - Markii uu Nebi Muxamed NNKH
guursadey Caa'isha (oo noolayd intii u dhexeysey 614678) oo ahay
gabadhii Abuu Bakar waxaa sii xoogeysey xiriirkii Rasuulka NNKH iyo Abuu
Bakar. Waxa uu Abuu Bakar hoggaanka u qabtay Khaliifadii koowaad ee
Islaamka sannadkii 632 markii uu geeriyoodey Rasuulka (NNKH) [Rasuulku
wuxuu noolaa intii u dhexeysey 570-632] - Doorashadii Abuu Bakar in uu
noqdo hoggaamiyaha Muslimiinta waxaa qayb weyn ka qaatay Cumar Bin
Khaddaab. Labadii sano ee uu hoggaaminayey Khaliifada Islaamka waxa uu
guulo xooggan kasoo hooyey carabtii ka soo horjeedey, waxana uu qayb
weyn ka qaatay in Diinta Islaamku ku faafto caalamka. Waxaa Khaliifada
uga dambeeyey Cumar.
Cumar Bin Khadaab: Allah haka raali noqdee wuxuu noolaa intii u
dhexeysey (581644) - Waxa uu ku dhashay magaalada Makka. Waxa uu
Islaamka soo galay sannadkii 618, waxana uu hoggaanka u qabtay
Khaliifadii Labaad ee Islaamka sannadkii 634, oo uu ku xigsadey Abuu
Bakar Sidiiq. Intii uu hayey hoggaanka Muslimiinta waxaa islaamku gaarey
Suuriya, Masar iyo dhulkii boqortooyadii Beershiya. Waxa uu dib u furay
kanaalka Mesopotamia iyo biya-mareenka Webiga Nile ilaa Badda Cas. Cumar
waxaa diley addoon beershiyaan ah oo aan Islaam ahayn oo magaciisa la
oranjirey Abuu Lu'lu'ah. Waxaana markaas Muslimiinta in uu hoggaamiyo
loo doortay Cusmaan Bin Cafaan.
Cusmaan Bin Cafaan: Allah haka raali noqdee waxa uu noolaa intii u
dhexeysey (574656), waxa uu qabtay hoggaanka Khaliifadii saddexaad
markii la diley Cumar sannadkii 644 oo uu hayey ilaa 656. Cusmaan waxa
uu ka soo jeedey qoyskii magaca dheeraa ee Umayyad [Ummawiyiinta oo
markii dambe noqotay dowladii Islaamka intii u dhexeysey 661750]. Intii
uu hayey hooggaanka Islaamku waa sii fiday waxana uu gaarey ilaa Cyprus
(Qubrus) iyo Bactria (oo ah qayb ka mid ahaan jirtey dhanka
woqooyi-galbeed ee Afghanistan iyo Tajikistan). Waxana uu amray in
Quraanka lagu soo ururiyo Matxafka oo Kitaabka la isugu keeno. Sannadkii
656 ayaa kooxi kusoo weerareen gurigiisa halkaasna ku dileen Cumar.
Waxaana markaas Khaliifada kaga dambeeyey Cali.
Cali Bin Abii Daalib: Allah haka raali noqdee waxa uu noolaa intii u
dhexeysey (598661), waxa uu qabtay hoggaanka Khaliifadii Afraad ee
Islaamka markii la diley Cumar sannadkii 656 . Cali waxaa dhalay Nebi
Muxamed (NNKH) adeerkiis, waxana Cali Xaaskiisa ahayd Faadumo oo uu
dhalay Nebigu NNKH. Cali waxa uu ka mid ahaa dadkii ugu horeeyey oo
rasuulka raacay. Waxaa
hoggaanka Cali ka soo horjeestey Khawarij-tii, kuwaas oo markii dambe dilaan Cali sannadkii 661.
WARAAQIHII UU NEBI
MUXAMED (SCW) U DIRAY BOQORRADA
###
Faafin: SomaliTalk.com | Dec 16, 2007
| 
Daabaco
Boggan | Print
