Xabaal-Nololinta
Af-soomaaliga
Cismaan Nuur
Ducaale
Liverpool, U.K
Waxay ahayd
hilaaddii 3 kal ka hor markii aan la kulmay
arrin dhegahayga ku ugub. Waxay ahayd goor ay
hadhkii ka foorarsatay. Goobtu waa magaalada
Helsinki ee xarunta u ah waddanka Finland. Waxan
soo galay dukaan dharka waaraadka iyo ka tolanba
lagu iibiyo. Waxoogaa markii aan dhex mar-maray
dukaankii ayaa mar keliya waxa is qabsady
weesaaq, sawaxan,dur-duro, buuq iyo bulaan aad
mooddo adhi iyo maqal isu horratay. Dhab ahaan
dukaan hayeyaasha iyo macaamiishuba way
dhibsanayeen dadkan sida basarka xun isu daba
qaloombiyaya. Bal malee qayladii maqalku hayn
waayey intay baaxad le'ekeyd ? Waa laba dumara
oo Soomaaliyeed iyo laba ama saddex carruura oo
yar-yar oo ay wateen. Wiil aad u yar oo da'diisu
saddex iyo afar gu' u dhaxayso ayaa kolba
dukaanka balllaadhan gees ka gees orod uu in
badan xiisa u qabey isku cayn-taarinaya isagoo
aan kala goyneynin qosol ay ray-rayn iyo
riyaaqidi ku ladhan tahay. Anigu waxan ku
maqanahay wiilka yar oo da' ahaan ay is
le'ekaayeen wiilkayga. Tolow ma gurigaa in badan
lagu hayey oo debed baan maalmahan loo saarin
mise gaadhi carrureedkuu saacado ku dabranaa oo
tamartii ku kaydsantay ayuu dhabaabaco iyo orod
ku luminayaa? Tolow farxadda iyo qosolka
hooyadii iyo aabbihii ma ugu magac dareen oo
Farxaan ma u bixiyeen? waa weydiimo aan iskula
faqayey aan se jirins meel fog. In kastoo,
cabbaar, shaqaale iyo macaamiilba la dhego
barjoobey haddana carruur cid waliba waa u
dulqaadataaye looma sii fiirsan.
Mar dambe ayuun
baan maqlay "Abu -cubeyd, Abu-cubeyd hooyo
kaalay oo soo noqo!" Yaabay oo amankaagay. Marna
hoos baan u qoslay marna shishaan u qiirooday.
Mar hoos baas baan u qosloo gabadhu waxan ay
inankeeda ugu yeedhayso ee ay magaca u haysato
ayaan ku qoslay. "Abu-cubeyd " waa eray af
carabi ah haddii aan ku macneeyana waa " Cubeyd
Aabbihii." Carabtaa waxay caado u leeyihiin in
ay mararka qaarkood ay waalidku naanays ka
dhigtaan ama isu bixiyaan mid ka mid ah
ubadkooda. Ummu kaltuum( kaltuum hooyadeed),
Abu-hamsa( Hamse aabbihii) iwm. Abu-cubayd wuxu
la mid noqonayaa " Cubayd aabbihii ama kii isagu
Cubeyd dhalay." Haddaba marwadii inankeeda u
yeedhaysey waxay lahayd " Cubeyd kii dhalayow,
Cubeyd aabbihiiyow." Waxa is weydiin mudan
carabi jacaylkan kellifey in ilma yar magaciisu
noqdo aabbe isagu wax dhalay. inay "Farxaan"
isaga bixiyaan bay ahayde aqoon darraa u
addoomaysay af iyo dhaqan aanay u dhalan.
Mar baan haddaba shishe
u qiirooday oo maankaygii iyo maskaxdiiba ciil
awgii dhul kale iila dhoofeen. Mar baan ku
dhawaadey inaan marwada u caqli celiyo haddana
billaa yood bad gashaa ayaan isku seeteeyey. Araarta
iyo hordhaca aan halkaa ku dabro oo u soo jeesto
abbaartayda qormada. Qoraalkan waxan qotimo uga
dhigayaa qodobban soo socda:
Wax goynta (qiimaha)
afka, weerarka lagu af gembiyayo ama lagu minja
xaabinayo afka Soomaaliga iyo dib u soo
noolayntiisa.
Wax
goynta afka
Soomaalidaa waxay
ku maah-maahdaa " Xooluhu urtay isku gartaan
dadkuna afka." Haddii aad kor-ka-xaadiso
maah-maahdan iyada ah oo aanad hoos ugu sii
dhaa-dhicin murtida gunteeda yuururta waxaad
isugu war celinaysaa " dee waa run oo dadkuna
way hadlaan xooluhuna way is ursadaan marka
midba midka kale doonayo inuu aqoonsado ama
garto." Inkasta oo maa-maahdan loo adeegsado
badanaa tusaale ahaan marka qof lagu dhaliilayo
is caddayn la'aan ama is muujin la'aan ka dib
markii mad-madow galay aqoonsigiisa tolniimo,
abtirsimo iyo ta qofnimo, haddana murtidani
intaa way ka gun dheer tahay. Af-tahanka
murtidan yidhi wuxu ula jeedey in dadku
adeegsiga afkiisa uu u dhashay si wanaagsan
ugaga gun gaadho furdaaminta waxa kala gala ama
dhex mara, si mug leh ugaga dhergo war-doonkiisa
isla markaana deeqsiin karo odhaahdiisa dhegaha dadka
kale. Taa waxa marag iyo markhaati uh
maah-maahahan: " Wadaa hadlaaba heshiiye" iyo "
Nin afle ayaa abaar ka baxa." Bal u fiirso
maah-maahda dambe oo xusuustaada dib ugu celi
tagtada iyo soo jiraalka. Bal is weydii afka
Soomaaligu qiimaha uu lahaan jirey iyo wuxu goyn
jirey. Waxad is weydiisaa wax kale iska daayoo
sida uu noloshaada uga mid ahaa iyo sida uu u
dhaxal wareegey ee loogu dooriyey mid aanad ka
haqab la'ayn oo lagu baray si laguugu gumeysto
oo aanad uga xoroobin.
Nin soomaaliyeed
oo aftahan aan geedka garta lagu qaadayo cidi ka
bar-bar hadli jirin dadkana waasiin jirey
gartooda ayaa berigii dambe inkaari ku dhacday
oo mar keliya la arkay isagoo afkiisii
qalloocday ama dhinac u jan-jeedhsamay. Markii
la waydiiyey waxa afka qalloociyey ayuu wuxu ku
jawaabey: " Adeer, afku afkuu eeday" taas oo uu
ula jeedey karaahiyadii iyo inkaartii afkiisu u
soo jiidey ee uu dadka uu xaqooda waasiiyey ka
galabsaday. Bal eeg sida afka looga wada hadli
jirey ee aan cidina cid uga daba hadli jirin
sida ku cad maah-maahda tidhaahda " Gar dabadeed,
gii-giida nacay" oo loola jeedo inay liidnimo
tahay in laga dabo hadlo gar dhammaatay oo la
gooyey. Nin soomaaliyeed baa lagu yidhi "
hebelow inankaagii gartii waa laga helay"
markaasuu weydiiyey " oo garta ha laga helo e ma
yeelay oo ma qaatay gartii la guddoomiyey?" "
haa oo wuu yeelay" " allow ma igu bannaanyahy,
iga dhalay kaasi " ayuu ninkii inanka dhalay ku
jawaabey isagoo ku faanaya ragannimada wiilkiisa.
Waxaas oo dhami waxay ku dhisnaayeen
aqoonyahannimada af-soomaaliga iyo
xer-beegtinnimada. Qofka aan af-soomaaliga si
fiican u aqoonna ceeb iyo cay buu la kulmi jirey
marka foodda laysku daro fagaarayaasha
haasaawaha.
Abaar ka bixi
meysid ilaa iyo inta aad afkaaga dib ugu
noqonaysid. Abaar ka biximeysid inta aad af aan
dhaqankaagu higaadin aqoon iyo wax barasho u
adeegsanaysid. Waa la baran karaa oo aad bay u
fiican tahay in la korodhsado afaf iyo dhaqammo
kala duwan, ha yeeshee bal marka aad baratid af
aan dhaqankaaga in yarna ka higgaadineyn ee aad
haddii aad adigu ku turjumi lahayd dhaqanka
dalkaaga aad biyo yarood laftigaagu ka tahy
afkii iyo dhaqankaad u dhalatay sidaad uga
baxaysaa abaarta hor-u-mar la'aaneed ee
hagaasisay dalkaad wax is tidhi u baro. Bal eeg
waddammada adduunka ugu hor-u-marka iyo aqoonta
badan dhammaantood waxay meel mariyeen oo
adduunka ka dhaa-dhiciyeen afafkoodii. Waxay kaa
dhaa-dhicinayaan afkayga baro markaasaad
barwaaqo tiimbanaysaaye. Haddaba maah-maahdu
halkaas ayay daarran tahay runtuna waxay ku
gebo-geboobaysaa "Nin afle ayaa abaar ka baxa"
Aqoon-yahanno ku
talax tagtay aqoonta barashada abuurta i duunka
hoose ee nafta( Psychology) ayaa baadhitaan ay
sameeyeen muujiyey in carruurta afkooda hooyo ka
haqab la'i ay aad iyo aad ugaga horreeyaan wax
barashada kuwa aan iyagu wax badan ka aqoon
afkooda hooyo. Arrinka meesha ku jiraana waxa
weeye in ilmaha yar ee afkiisa hooyo hodanka ku
ihi uu markiiba si toos ah eray kastoo qalaad
ugu af-ceshanayo( turjumanayo ) afkiisa hooyo ka
dibana uu ogaanayo macnaha waxaasi leeyahay ama
uu yahay halka ilmihii kale ee yaraa ay muddo ku
qaadanayso inuu garto macnaha waxan afka qalaad
loogu sheegay.
Waxa kale oo jirta
in aqoon baadhis kale oo la sameeyey iyaduna
tilmaantay in " sababta qofku uu qof kale
ujeeddo la'aan u af lagaadeeyo ama u caayaa
tahay iyada oo qofkan caytamayaa aanu ka
dheregsanayn afka ay qofka kale markaa ku wada
hadlayaan.
Waxan taa marag ma
doon uga dhigayaa, akhristow, dhacdo aan
ogaalkeeda u soo joogey. Goobtu waxay ahayd
magaalada "Linkoping" ee dalka Iswidhan (Swden
) ammintuna waa hadhkii. Waxa makhaayad bunka
iyo quraaca laga iibsado ka fuley oo horteeda
taag taagan laba doob oo dan-laawayaal
Soomaaliyeed ah. Makhaayadda dan ugamay tegine
salkii iyo badhidii baa ku daaley dabadeedto
debadda ayay waqtigii ay ilaa sagaalkii arooryo
ay dilayeen immikana kusii dhaawac tirayaan.
Iyagoo toro-rog isla baacinaya ayaa mar keliya
waxa mudh ku soo yidhi doob kale oo isagana ay
waqtiga isla il daran yihiin oo meel allaale iyo
meel uu qabto garan la'. Isagoo aan niminkii
nabdaado iyo salaan midna la gaadhin ayuu
hadal-tiradii dhinaciisa ka toocsaday. Mid ka
mid ah labadii doob ee meesha iyagu hore u
yuub-yuubnaa ayaa ku yidhi " Waar dadka uun baad
sida caydhka daf soo tidhaahdaaye sheekada
hannaga jiidhin." Haba odhan lahaydaa! Mar
keliya ayay ninkii cusbaa ee nimanka kale meesha
ugu yimi shalay maahee dorraad ka tagtay. Wax
bog iyo baabaco leh oo taag iyo maaro u helaa la
waayey. Iyadoo laysla il daran yahay oo labadii
nin lagu kala dhex jiro oo rag kalena isugu yimi
ayaa mid ka mid ah labadii nin ee hore meesha loogu
yimi bahal qosol ah la jeestey. Markii la weydiiyey
waxa uu ku qoslayana wuxu ku warceliyey " Waxan
ku qoslayaa labadan nin waxa afka isu geliyey
iyo sida aan midna eed u lahayn. Labada nin waxa
afka isu geliyey is af-garasho la'aan. Aan ku
horreeyee hebel markuu lahaa sida " caydhkaad
daf na soo odhanaysaa" wuxu u jeedey sida roobka
jaadkiisa(noociisa) caydhka loo yaqaan. Hebel
markii oo arrintaa ka cadhoodayna wuxu ka
cadhooday af-lagaadadaa reerkooda lagula kacay."
"Reer maxay ah oo waar ninku waxan uu imminka ka
sheekaynayaa waa maxay dee? ayuu soo tuuray
ninkii erayga "caydh" lagu haystey. " Caydh ama
Cayr waa qolo ama reer Soomaaliyeed ninkan aad
erayga ku tidhina wuxu ku abtirsadaa reerkaa"
ayuu ninkii saddexaad yidhi. Labadii nin halkaas ayaa
lagu kala bad-baadiyey oo gacmaha laysugu saaray
iyadoo ilaahay ka sakow uu shimbir u noqday
ladqabayntooda ninkii saddexaad ee la joogey.
Bal u fiirso oo is
bar-bar dig dhacdadatan gaaban ee dusha qoran
iyo maah-maahihii iyo cilmi baadhistii aynu hore
u soo xusnay. Waxad is weydiisaa aqoonta ninka
saddexaad wax ku kala furdaamiyey ma mid isaga
la dhalatay baa mise waa aqoon af-soomaaliyeed?
Dhinac markaad sheekadan ka eegto waxad is
odhanaysaa labadan nin waxa afka isu geliyey waa
labada shibbane ee " Dh" iyo " R" waayo labada
nin mid wuxu yidhi " Caydh" isagoo u jeedey
roobka noociisa caydhka loo yaqaan ninka kalena
wuxu u qaatay qabiilkiisa " Cayr." Anigu haddaba,
in kastoo ay taasi jirto, waxan rumaysanahay in
fidmadu ka aloosantay aqoon darrida dadka
soomaalida badankooda af-soomaaliga ka haysata.
Qofka dhawaaqiisu( accent) wuxu noqon karaa mid
ka duwan ka ku nool gobol iyo degaan kale oo
soomaaliyeed sida xir iyo xidh, gar iyo gadh,
cayr iyo caydh balse haddii af-soomaaliga qofku
hodan ku yahay dhibaato malaha taasi waxaana
caddayn kuugu filan sidii fududayd ee uu
af-soomaali yaqaanku ku kala hirey nimankii
Ra'da iyo Dha'da isu cabbaystay. Dhanka kale
markaad ka eegto, soomaalidan isa sudhantay ee
isku murugtey ee is af-garan la' waxad is
odhanaysaa waar malaha af-soomaaliga ayaaney si
uga wada haqab la'ayn. Waxan xasuustaa isla
makhaayaddaa iyada ah ee mashaqadani ka dhacday
in nin oday ah iyo nin kale isku jareexeeyeen.
Mid ka mid ah ayaa wuxu ku yidhi kii kale " waar
maxaan kaala hadlaa af-soomaaligaba waxad ka
taqaan intaan af-iswedhishka ka aqaanne." oo
af-iswedhishka intaad ka taqaannaa? ayuu kii
kale weydiiyey saaxiibkii. " Dee wax aan boqol
eray ka badnayn baan isku cayn iyo bayd gooyaa
oo haddana waa la i af-gartaa adiguna maantoo
dhan boqolkaa eray boqolkoodii baad maalin walba
isu kay daba marinaysaa markaasaan anna heedaa
uun ku hayaa. Ayaan daranaa qof maalin kasta
warka ka guraya qof aan isaguba garanayn waxa uu
ka sheekaynayo." Waxa laga yaabaa in ninkii
garan waayey " caydh" inuu afka iswidhishka aad
u shubay barashadiisa iyo ka meel-gaadhiddisana
u tafa xaytey, wacnaanse lahaydee isaga oo marka
hore kiisa ka dherga illeen waxa sugaya xil kale
oo ubadkiisu ugu horreeyo e.
Af-gembiga
af-soomaaliga
Dhaqan dad
leeyahay sideedaba waxa bedela dhaqan kale oo ka
madax taagan. Dhaqankaa qalaadood wuxu ka soo
galaa dhqankii degaanka ahaa meelo badan oo uu AFKU
ugu horreeyo. Af-soomaliga waxa hagaasiyey laba
dhaqan oo ku dhisnaa xidhiidh iyo gumeysi.
Berigii af-soomaaliga la qoray ayaa dad badani
yidhaahdeen wax barashadii waa la baabi'yey oo
ingiriisidii iyo afafkii kale ayaa wanaagsanaa.
Waxad halkaa ka garanaysaa sida maanka iyo
maskaxdaba loogala wareegey ee loogu cambariyey
afaf kale looguna cadhheeyey koodii ay ku dab
iyo reer keeneen.
Waxase taa ka
daran garasho xumada kelliftey in laysku
lammaaneeyo diinta iyo af-carabiga. Waxad
mooddaa in haddii qofku eray-bixinta iyo
magacyadab af-carabi ka dhigo uu mudnaan
dheeraad ah if iyo aakhiraba mutaysanayo. Bal u
dhug yeelo magacyada cusub ee ay ka mid yihiin
abu-mansuur, sumaya, naasiriin, abu-zeynab iyo
qaar kaloo badan. Bal u fiirso magac-bixinta
meheradaha iyo ganacsatada sida: Al-barakaat,
al-mustaqbal, al-amal, al-fatuud, al-fataad iwm.
Waxad is odhanaysaa bal cabbaar waxad
dhegeysataa muxaadaro wadaad soomaali ahi
jeedinayo. Waxa dhegahaaga ka badanaya oo uu
wadaadkaas isaga ahi adeegsanayaa erayo
af-carabi ah sida: Waxa arrintaa ka
ratibmaya, ficliyan waxay taasi riddiyaysaa,
iyo kuwo kale oo ka daran. Markaad u sii
fiirsato waxad is odhanaysaa tolow wadaadku ma
arday jaamacad diineed dhigata oo la garanaysa
hadalladan gaa-gaaban ee af-carabiga ah ayuu cashar
u jedinayaa. Maya, maaha arrintu sidan ee
waxajira saddex wax oo is huwan kuwaas oo kala
a) aqoon darro ku habsatay habka wax loo dhigo
ama dad wax looga dhaa-dhiciyo b) aqoon darro
kale oo naafaysay fahamka diinta iyo c) Kalsooni
darro aanu dadka badankiisu ku kalsoonaan karin
wax ku goosiga waxa uu asal u leeyahay.
Mararka qaar baad
waxad is weydiinaysaa waar ma af-soomaaliga
laftigiisaa dembi ah illeen waxani waa yaabe?
Af-soomaaligu dembi maaha ee kii ka taga ee
lumiya ayaa runtii u dhitin doona.
Aqoon-yahannadii diinta islaamka ee hore waxay
aad u baran jireen suugaanta (adabka) tusaale
ahaan imaamu shaafici (raximuhu allaah) wuxu
ahaa mid ka mid ah ragga diinta ka sakow ku caan
baxay xeel-dheerida suugaanta waxaanu ahaa
maanso-yahan.
Qiimaha
magaca iyo meel ku saabsanaantiisa
Wax walba inta
aanay ishu arag ayaa la sii qiimeyn karaa.
Qiimayntaasi waxa gooya ee ugu weyni waa
magaciisa, noole iyo ma noole kuu doono ha
ahaadee. Soomaalidaa isku habaarta " Magacaa be'
'" isga oo aan habaarkani sidaa u sii ridneyn oo
loo adeegsado canaan iyo dhiirri gelin. Haddaad
si kale u qeexdo odhaahdan waxay noqonaysaa
qofka sharaftiisu waxay ku xidhan tahay magaca
iyo xanta laga hayo oo isku lammaan. Soomaalidu
markay ka faantay ee ay iska xambaaratay magacyo
iyo naanayso aanay wax allaale waxay yihiin aan
la garanayn magacoodii baa ba'ay.
Magacyadu intooda
badani waxay ku fadhiyaan dhacdo tilmaaman ama
meelaysan tusaale ahaan reerku markuu guuro ee
uu hayaamo inanka dhasha inta aan la deggin waxa
loo bixin jirey "hayaan." Inanka dhasha habeen
reerku guurid u lallabtay dabadeed loo baajiyey
guuriddii oo loo negaadey awgii waxa loo bixin
jirey "Nageeye." Waqtiga roobka sidoo kale "
Rooble", haddii uu ku dhashay xaalad adag oo
hooyadii iyo isagaba la soo deristey wiilka "
Ayaanle" ayaa loo bixin jirey gabadhana "Ayaan",
haddii uu fiid caweys ama fiid dhasho "Cige",
haddii reerku gabadh u ciidamisa u baahnaa oo
gabadhi u dhalato " Xaabeeya" iyo kuwo kale oo
aan la soo koobi karin.
Bal is weydii
magaca khadiija macnihiisu wuxu noqonayo. Ilahay
jannada ha dur-duursiiyee, magaca khadiija waxa lahaa
afadii Nebiga Calayhi salaatu wa salaame.
Haddaba "Khadiija" waxa carabtii hore u bixin
jirtey gabadha aan ku dhalan dhammays ee ku
dhalata muddo ka yar inta caadiga ah, halka
wiilkana loo bixin jirey " Khudeyj" oo ah halka
aynu innaguba u bixinno wiilka muddada yar ku
dhasha "Dhicisow."
Dib u soo
nooleynta af-soomaaliga
" Weel gun buu ka
tolmaa " afka soomaaliga haddii la doonayo in
uu dib u soo noolaadana waa inuu ka soo
bidhiiqaa jirridda. Aan ka badheedho e kuwa ay hurran
tahay taladu inta aanay gabaabsi noqon waxa ugu
horreeya waalidka. Waalidka waxa faran inay
carruurtooda ku ababiyaan dhaqanka afkooda, ula
baxaan magacyo af-soomaali aan badhxanayn ah
kulana sheekaystaan afka ay u dhasheen iyagu.
Qolada war-baahinta ama saxaafadda la magac
baxday ee bbc-du u horrayso waxan kula talin
lahaa haddii hunguri idiin geeyey inaad war
baahin wakiil soomaalida uga noqotaan meherad
kale doonta oo u banneeya dadka inta afka
tixdiisa iyo tiraabtiisaba taqaan ee dadka iyo
dhallaanka soo korayana wax taraya. Culimada
qiiraysan ee jis cammuhu ku qarxayna waxan odhan
lahaa markaad afkiinna ka haqab beeshaan ayaa
dadkuna wacdigiinna ka dhergeyaa ee bal dib isula
faqa oo joojiya carab iska yeel-yeelka ogaadana
in ilaahay abuur walba markuu si goonni ah u
unkay uu soo raaciyey aqoonsigeeda oo uu afku
ugu horreeyo. Qofka taa diidan ee isku loohaya
meel aanu ku af-tirsan wuxu ka dhigan yahay
sidii qof geed xididadiisii uu lahaa ka jar-jaraya
oo ku tolaya xididdo geed kale laga soo amaahday.
Waxa kale oo aan
culimada kula talin lahaa bal isku daya inaad
diinta barataan waayo qofku markuu wax sii
korodhsadaba khalad uu dhex dabbaalanayey ayuu
ogaadaa markaasuu ka baxaa. Ninkii la odhan
jirey Malcom X (ilaahay ha u naxariistee) ee
maraykanka madow ahaa markii ugu horreysey ee
loo laqimay diinta islaamka isagoo jeelka ku
jira waxa iskaga khaldamay nacaybka gumeysigii
caddaa uu u qabey iyo diinta islaamka. Beryo ka
dib markii uu aqoon korodhsi iyo barasho diimeed
ugu kicitimay rugtii diintu ka soo if-baxday ee
uu soo xajiyey arkayna malyanno dad ah oo midab
iyo magac midna aan wadaagin oo walaaltinnimo ku
wada dawaafaya xaramka waxa keliya ee isu
keenayna ay tahay diinta, ayuu beddeley markiiba
aragtidiisii hore. Haddaba inta aydaan xas iyo
qodxo jibaaxin af-carabigu diin ma ahee waa
luqade dadkiinna afkooda kula hadla. Bal is
weydii ujeedada ka dambeysey ilaahay ha u
naxariistee Sheekh Yuusuf kownayn markuu
higgaadda quraanka dadka ku barayey "Alif la kor
dhabey alif la hoos dhabey alif laa godan" ee ay
bar-bar orodday higgaad carbeedda " Afatxa aa,
Ikisra ii uduma uu." Waa wax lala yaabo waxa
qofka ku kellifaya isagoo afkisa wax ku
higgaadsan kara inuu is canda dowlo oo uu
midiidin isaga dhigo cid kale daba cararkeeda. Waxa
hadal igaga idil yahay dadyahow hays badina wax
aan ilaahay idin badine isla yaaba laanta aad
saaran tihiinna haysla goynina xididdadana haw
siibina dhaqanka iyo afkiinnan sii galbanaya ee
ku tuntuunsada intay goori goor tahay.
Cismaan Nuur
Ducaale
Liverpool, U.K
Faafin:
SomaliTalk.com | March 11, 2007