Dariiqa Toosan 1/4
Bilaal hargeisaawi
Bilaal_1985@hotmail.com
Qaybtii: 4aad 3. Fahamka guud ee siyaasada sharciga ah ee islaamka.
Waxaynu kazoo gudubnay dhawr qormo oo u badnaa iftiimin ku saabsan dhanka
doodii uu ku baaqay walaalkeen c/raxmaan warsame, waxaynu hada u gali doonaa
rukunka u wayn ee khilaafka oo ahaa fahamka siyaasada sharciga ah ee
muslimiinta, iyo sidoo kale ilaha laga qaato xukunka muslimiinta.
Siyaasada sharciga ah ee islaamku ama muslimiintu waa sidii ay madaxda
muslimiintu u maamuli lahyd arimaha guud iyo kuwa gaar ahaaneed ee hay’adaha
dawlada islaamka, maamulidaas oo umada u keenaysa ama usoo jiidaysa wanaaga ku
dhaqanka diintooda iyo manfacadooda aduunyo kana hortagaysa wixii dhibaato ah ee
soo gaadhaya diintooda iyo aduunyadooda.
Ilaha Siyasada muslimiinta.
1. Kitaabka allaaah.
2. Sunada Rasuulka.
Si aynu si aynu faham guud uga qaadano siyaasada sharciga ah ee muslimiinta
waxaa muhim ah in aynu fahamno laba masalo.
1. Masalo daliil iyo xujo cad ku leh kitaabka ama sunada amaba
labadoodaba.
2. Masalo aanuu si khaasa u cadayn kitaabka iyo sunadu.
· Masalo daliil iyo xujo cad ku leh kitaabka ama sunada amaba
labadoodaba.
Si markaas ruuxu u fahmo masaladan waxaa lagama maarmaan ah qodobadan:
1. In faham dheeraad ah loo lahaado nusuusta sharciga ah, oo la
garanaayo waxa ay nusuustaasi ina tusinayso ama loola jeedo, oo la fahmo
shuruuda ku xidhan in xukun la fuliyo, iyo sidoo kale in la fahmo hadii ay
jiraan waxyaalo diidaya in xukun la fuliyo si aan loofulin,
2. In lakala saaro nusuusta ku timid sharciyaynta guud ee koobsanaysa
waqti kasta iyo meel kasta oo la joogo, waana sida uu yahay asalka nusuustu, iyo
nusuusta ku timid xukun ku cilaysan cilad jirta, ama ku kooban sifo uu khaas la
yahay, ama kutimid dhaqan jiray markii ay nusuustani imanaysay.
Qodobka koowaad waxaa loo yaqaanaa sharaa’icda kuliga ah, een isla badbadalin
isbedelka waqtiga. Masalada labaadna waa siyaasadaha jus’iga ah ee maslaxad la
socda waanay isla bedelaan waqtiga iyo hadba meesha la joogo.
Tusaalooyinka inoo cadaynaya qodobka labaad waxaa ka mid ah joojintii uu
joojiyay cumar ibnu khatab alle haka raali noqdee qaybtii ama qorigii ama
sahmigii uu siin jiray qolooyinkii loo yaqaanay kuwa qalbigooda la kasbanaayo
(almu’alafatu fii quluubihim), kadib markii ay ka baxday meesha sababtii keentay
in la siiyo qaybtaas.
· Masalo aanuu si khaasa u cadayn kitaabka iyo sunadu.
Fahamka lagu fahmayo masaladani ama dariiqa lagu xalinayo ee lagu
furdaaminayaa waa waxa ay culimada usuuliyiintu u yaqaanaan ijtihaadka kaas oo
ay u jeedadiisu tahay in maslaxad iyo wanaag lagu gaadho, dhib iyo mafsadana
lagaga fogaado, ijtihaadkuna maaha uun in aad ansixiso wixii kuula muuqda wanaag
ama aad mamnuucdo wixii kuula muuqda xumaan, ee waa in ijtihaadku uu noqdaa mid
sharci ah oo leh dawaabidii ijtihaadka oo ay ka mid yihiin:
1. In ijtihaadkaasi uu keenayo maslaxad, fogaynayana mafsado iyadoo lagu
dhisayo ujeedooyinka shareeca, ijtihaad kasta oo ka hor imanaya ujeedooyinka
shareecada amaba ka hor imanaya qayb ka mida ujeedooyinka shareecadu waa baadil,
wallow dadku haba u arkaan in arinkaasi uu maslaxad keenayo ama uu mafsado ka
joojinayee.
2. In aanuu ijtihaadkaasi ka hor imanayn daliil cad, waayo maslaxadi
kuma jirto in daliil cad la khilaafo, marka hore qofku haba is tuso inay
maslaxadi ku jirtee.
Hadii aynu doonayno in aynu siyaasadaa sharciga ah hada dhaqan galinana waa
mid la dhaqan galaysa umana baahnin in cid kale siyasadeeda aynu soo guurino,
waxaynu u baahanahay casrigan marka la helo dawlad islaama ka badci in la
aasaaso hay’ado ama wasarado sharciyeed oo fuliya axkaamta, maamulana shu’uunta
umada, aasaasidaas oo waafaqsan ujeedooyinka ama maqaasida shareecadu la timid,
iyo sidoo kale iyadoon khilaafayn nusuusta ama adilada sharciga ah ee cadcad,
waana sidaas siyasada sharciga ahi.
Sidoo kale waxaa iman kara in lagu ijtihaado masaail ka mid ah siyaasada
sharciga ah ijtihaadyadaas oo isugu jira ijtihaadyo cusub iyadoo la eegayo
isbadalka waqtiga ku yimid, ijtihaadyadaas oo umada usoo jiida faaiidooyin
aduunyo iyo qaar aakhiroba, waayo waqtigan aynu hada marayno waxaa aad inoo dhex
galay afkaar iyo siyaasado khaldan oo inooga yimid umado kale iyo qawaaniin ay
shakhsiyaad dhigeen, taas oo aan aduunyana laga faaiidin aakhirona lagu seegay.
Sidoo kale waxaa iman kara ijtihaadaad badalaya ama meesha ka saaraya
ijtihaadaad hore oo aan waqtigan la jaanqaadi Karin, ama aanay hada wax
maslaxadi ku jirin in la qaato dhibna aan fogaynayn. Ama ijtihaadaadkan cusubi
ay aad uga maslaxo iyo wanaag badan yihiin kuwii horre.
Waxyaalaha ay siyaasada islaamku dheertahay siyaasadaha kale waa in ay tahay
siyaasad ku dhisan akhlaaq iyo xeerar aan la dhaafi Karin oo samaawi ah.
C/raxmaan ayaa waxaa ka mid ahaa maqaalkiisii bayaankii shabaabka: aayaha
umada iyo islaamiyiinta, hadalkan: "waxaan shaki ku jirin in maanta ay
muslimiinta (Muslimiintu) uwada marti uga noqonayaan umadaha kale sida sida
doorashadda loo sameeyo, sida loo xadeeyo loolanna xisaabtamo hay’adaha
dawladda, sida ay shaqaynayaan iyaga qudhoodda, sida maamulka iyo maaraynta loo
jideeyo, sida maalka iyo dhaqaalaha loo maamulo, sida horumarka, tacliinta,
cilmibaarista loo qaabaadhigo, sida tayadda iyo waxqabadka adeega guud loo
koontaroolo, sida ciidanka , booliska, taraafikadda loo agaasimo, sida
canshuurta, zakadda, samafalka loo maareeyo, sida kaabayaasha dhaqaalaha loo
taago, sida maalgashiga iyo xiriirka dawliga loo maamulo, diblomaasiyadda iyo
danaha isku dhexmilgan ee dunidda loo kala furdaamiyo, sida,,, sida,, sida.
Waxaa suuragal ahayn in iyadoo baahidaas cilmi ee aan soo sheegnay Muslimiinta
ay yihiin kuwa ugu khibaraada yar dunidda aan joogno la yiraahdo culimadda keli
ah ha loo daayo"
Ilaahaybaa ceeb ka nasahan.
Wuxuu yidhi allaah: « Maantaan idiin dhamaystiray diintiinii » surat maidah
ayah 4, Maxay diintu ku dhamaystirantahay hadii ay inaga dhimantahay sida loo
xadeeyo loolanna xisaabtamo hay’adaha dawladda?, Maxay diintu ku
dhamaystirantahay hadii ay inaga dhimantahay sida maamulka iyo maaraynta loo
jideeyaa?, Maxay diintu ku dhamaystirantahay hadii ay inaga dhimantahay sida
maalka iyo dhaqaalaha loo maamulaa?, Maxay diintu ku dhamaystirantahay hadii ay
inaga dhimantahay sida horumarka, tacliinta, cilmibaarista loo qaabaadhigaa?,
Maxay diintu ku dhamaystirantahay hadii ay inaga dhimantahay sida tayada iyo
waxqabadka adeega guud loo koontaroolaa?, Maxay diintu ku dhamaystirantahay
hadii ay inaga dhimantahay sida ciidanka , booliska, taraafikadda loo
agaasimaa?, Maxay diintu ku dhamaystirantahay hadii ay inaga dhimantahay sida
canshuurta, zakadda, samafalka loo maareeyaa?, Maxay diintu ku dhamaystirantahay
hadii ay inaga dhimantahay sida kaabayaasha dhaqaalaha loo taagaa?, Maxay
diintu ku dhamaystirantahay hadii ay inaga dhimantahay sida maalgashiga iyo
xiriirka dawliga loo maamulaa?, Maxay diintu ku dhamaystirantahay hadii ay inaga
dhimantahay sida diblomaasiyadda iyo danaha isku dhexmilgan ee dunidda loo kala
furdaamiyaa, waa suaalo u baahan jawaab.
Dhamaan qodobadaa uu sheegay walaalkeen c/raxmaan ee uu ku sheegay in aynu
umadaha kale martida uga nahay waxaan leenahay waa waxyaalaha ay inaga martida
inooga yihiin umadaha kale.
C/raxmaan miyaad ogayn arimahan aad sheegtay oo dhan, in uu islaamku u
maamulay si aad uga heersaraysa sida aad hada doonayso in aynu umadaha kale
ugaga soo qaadano, waxaan isku deyey oo uu shaydaanku igu riixi gaadhay in aan
ku gaadhsiiyo ilaa heer aad tahay mid loosoo diray si uu umada xadaaradeeda u
aaso, oo uu ugu badalo xadaaradaha shayaadiinta, laakiin waxaan hadalkaaga ka
dhadhansaday in aad axkaamtaas iyo aragtidaa ah: in aynu umado kale marti uga
noqono nidaam siyaasadeedkeena ay ka dhalatay waaqica ay manta umada islaamka
ahi marayso ee duliga iyo daciifnimada ah, c/raxmaan waxaa laga yaabaa in aad
dhalatay iyada oo dunida ay laba quwadood oo gaalo ahi u taliyaan waa midowgii
soofiyeetka iyo maraykankee, waxaa laga yaabaa in aad garaadaysatay iyadoo
dawladihii guumaysigu ay dhulkeena ka sameeyeen dawlado u daba dhilifyo ah, taas
oo sababtay in la aaso xukunkii islaamka, sidaas kuuma lihi in aad iga nasiib
xuntahay oo aan dhashay ama garaadasytay xili ay muslimiintu caalamka u talin
jireen, laakiin waxaan ku leeyahay taariikhda cibraa inoogu sugan ee yaynaan
xalka mashaakilkeena kusoo gaabin waaqican aan noolnahay manta, umada islaamka
ahi sidan ay manta tahay waligeed may ahayn, Waxaa jirtay waqti ay luqada
carabigu ahayd luqada cilmiga iyo garashada, Miyaad akhriyin taariikhdii
andalus?, mase waxaad xukunkaaga ku dhistay aqoondarada hada haysata dunida
msulimka ah. miyaad maqal in dunida muslimiinta ay soo martay dharaaro la waayay
cid baahan oo zako ay ku baxdaa, mase waxaad xukunkaaga ku dhistay baahida iyo
faqriga hada yaala dunida muslimka ah, miyaad akhriyin qaar ka mida dhaxalkii
dadkeenii hore, miyaad akhriyin axkaamta fiqhiga ah ee diinteena. Ee ku saabsan
dhamaan waxaa aad doonayso in aynu umadaha kale kaga dayano, miyaad ogayn in
nabigu uu cilaaqaadka dibada ee dawladii muslimiinta inoogaga tagay duruus u
baahan dabaqaad?, Ma ogtahay in ciidamadii muslimiintu gaadheen daafaha dunida
oo dhan?, Yaa maamuli jiray?.
Ma akhriday kutubtan si aad u ogaato xadaarada muslimiinta iyo horumarkeeda,
oo ay kuugu cadaato jahliga dulmiga qaska iyo maamul xumada hada dunida taala?,
miyaad akhriyin Kitaabka Hordhaca ibnu khaldoon, miyaad ogayn in uu yahay ninkii
ugu horeeyey ee aasaasay cilmiga bulshada.
Baariis adoon tegin
ama Boon ka sheekayn,
barashada dhulkaagaa,
horta laga bogtaayoo,
beryo laysku hawlaa
C/raxmaan waxa aad doonayso ee ah waxa ay hada dunida kale isku maamusho ama
darajada ay gaadheen umadahaasi in aynu gaadhno, waxaa kasii wanaagsan in aynu
helno xukun islaam ah oo dhamaystiran, markaas iyo markaas uunbaynu helaynaa
waxa aynu doonayno wuxuu yidhi allaaah “Haday ku toosaan dadku dariiqa wanaagsan
waxaan ka waraabin lahayn biyo badan” surat jin 16
Waxaynu kusoo gobagobaynaynaa qormadan:
Maadaama oo aynu soo sheegnay waxyaalaha ay ku dhisantahay siyaasada
muslimiintu iyo masaaisha loo baahanyahay si siyaasada muslimiinta wax looga
gooyo waxaa inaga inala gudboon in:
1. Aan ogaano in siyaasada sharciga ah ee muslimiinmtu ay tahay,
siyaasada kaliya ee umada in lagu dhaqo ay danteeda aduunyo iyo teeda akhiroba
ku jirto.
2. In aynu ogaano in siyaasada sharciga ah ee muslimiintu ay tahay
siyaasad dhamaystiran oon u baahnayn qayrkeed iyo cid kale oo kaabta, wuxuu
yidhi allaaah << Maantaan idiin dhamaystiray diintiinii >> surat maidah ayah 4,
3. In aynu aad isugu taxaluujino barashada ilaha laga dheegto axkaamta
siyaasada sharciga ah waa kitaabka allaaah iyo sunada nabigeena suubane scws.
4. In aan aad u diraasayno maqaasida ama u jeedooyinka shareecada
islaamka taas oo uu aasaas u yahay in la helo wanaaga aakhiro iyo aduun oo dhan,
dhibka wixii inoo soo jiidayana aan iska fogayno.
5. In aynu kala saarno labadii mas’allo ee aynu soo sheegnay ee kala
ahaa shariga guud een is badbadilin ee marwalba sugan, iyo sharciyada jus’iga ah
ee isla badbadla maslaxadaha ku xidhan waqtiyada iyo goobaha hadba la joogo.
6. In aynu aqoon dheeri ah u lahaano iyo khibradba waaqica inagu
hareeraysan iyo kaynu ku noolnahayba, si aynu isugu xidhno waaqica aynu
noolnahay iyo daliilada ama ijtihaadyada sharciga ah ee inaga soo fulaya.
7. In aynu aad u diraasayno siyaasadihii dawladii nabiga, iyo khulafadii
raashiinta oo aynu fiqhi kala soo dhex baxno.
8. In aynaan u fahmin ijtihaadka siyaasiga ah sidii uu kolba qofku
maslaxad moodo ee ay waajibtahay in lagu qaydo wixii aan ka baxsanayn maqaasida
shareecada.
Kolay maynaan siin xaqii uu lahaa mawduucani hadana u jeedadeenu waxay tahay
uun in la fahmo in nidaamka siyaasiga ah ee islaamku uu yahay nidaam leh hab
dhaqankiisa oo ay aasaas u tahay shariicadu uu yahay, iyo sidoo kale in uu yahay
nidaam dhamaystiran oon u baahnayn cid kabta oo kusoo kordhisa wax ka maqan oo
uu la dhutinaayo.
Waxaa kale oo jirtay masalo uu c/raxmaan ku sheegay diblomasiyada, oo uu aad
ugu hanqal taagaayay in ay fiicnaan lahayd in aynu ku xalisano mashaakilkeena,
iyana waa arin u baahan in maqaal kaligeed laga qoro marka aad eegto sida ay u
badanyihiin dadka waayadan dambe aadka ugu baaqaya in la joojiyo dagaalka iyo
jihaadka ka socda daafaha dunida oo xalka laga dayo wada hadal iyo
diblo-masiyad, ma dafirayno doorka diblomasiyada laakiin waxaan leeyahay
waqtigani maahan waqtigii wada hadalka.
Sidaan hore u sheegayna waa mawduuc dheer se waxaan kusoo koobayaa ereyo
kooban oo uu istaahila in biyo dahaba lagu qoro oo uu lahaa sheekhii waynaa e
shahiidka ahaa sidaasaanu ilaahay uga rajaynaynaaye sh. c/laahi casaam “Kuwa
kunool riyooyinka romansiga ah ee doonaya in samada lagaga keeno khilaafadii oo
ku jirta bileed ka samaysan dahab, waxaan kuwaas leenahay maydaan garan dariiqa”
Sidoo kale waxaan leenahay sidii uu yidhi sheikh umal isagoo soo raraya
maahmaah soomalidu leedahay: “Qaniinyaa qaniinyo kaa goysa”.
Waa inoo iyo qormadan qormada xigta iyo Kaalinta culimada.
Sept 27, 2007
Su’aalihii Baarlamaanku weydiiyey wasiirka Wasaaradda dalxiiska iyo
duurjoogta Cali Xareed
Waxaa
ka mid ahaa: “Waxaan maqalney in dowladii TNG-da ay dowlada Liibiya la
gashay heshiis ay deyn uga qaadatay lacag dhan $7.5Milyan..”...
Akhri Jawaabaha
Cadde Muuse oo
Shaaca ka qaaday in ku "daalay" Madaxweynanimada
"waa waqtigii aan nasan lahaa..
anigu waan daaley.." Sidaas waxaa yiri Madaxweyanaha DGPL oo u waramayey
idaacada Codka Maraykanka, waxa kale oo uu ka hadalay
Batroolka..
|