Dhaqanka Siyaasiyiinta Soomaali Horboodeysa oo uusan ka mid aheyn { Xishood, Tanaasul, Iscasilid iyo Waddaninimo}

Marka hore mahad idilkeed waxaa iska leh Allaah, naxariis iyo nabadgelyana Rasuulkeenii ayeey korkiisa ahaatay. Intaas kadib dhammaan akhristayaasha sharafta leh waxaad marka hore iga gudoontaan Ciid Mubaarak, meel walboo aad joogtaanba, anigoo idiin rajeynaynaa inshaa’allaah inaad ciidan ciideeda ku gaartaan caafimaad qab, baraare iyo Cibaado san.

Kadib burburkii Dowladdii dhexe ee Soomaaliya, waxaa nasoo maray oo uu waayuhu Ina baray nimaan isku sheegaya siyaasiyiin, oo aan kala garaneyn maxaa xalaal ah, maxaase xaaraan ah. Sidoo kale aan haba yaraatee lagu arag wax damiir ah, kaasoo u ogolaan lahaa bal inay mar uun xishoodaan ama ay is arkaan marxalada ay ku sugan yihiin.

Dunidan horumartay waxaad maqleysaa nin fulaan wuu ku fashilmay qorshihii uu waday, oo isagoo aan laga codsan ayuu  iskiis u sameynayaa iscasilaad, uuna qirayaa in ay wax kasi noqdeen. Waxaad arkeysaa xisbi isku soo sharaxaya doorashada waddanka, oo haddii laga guuleysto ay iswada casilayaan raggi hormuudka ahaa, oo booska waxaa loo banneynayaa rag cusub oo berito dadka laga iibin karo. Waxaad kaloo arkeysaa nin mas’uul ah oo lagu qabanayo khalad yar, oo markiiba is casilaya. Sidoo kaloo waxaa dhaqamadan reer galbeedka ka mid ah haddii ay labo xisbi arimo isku qabtaan, in markiiba la sameeyo wax la yiraahdo isu tanaasul.

Dhaqankeena wanaagsan ee islaamka ah haddii la dabaqi lahaa, wax baddan ayaa inoo qabsoomo alahaa, oo diinteena macaan asyaa had iyo jeer nagu gubaabisa waxa la yiraahdo { Xishoodka, iskutanaasulka, Allaah ka cabsiga, in uusan qofku raadin xukun, ee uu sugo bal inay dadku soo doortaan}. Nasiib daro iskuulkaas aan ka hadlayo waxaad moodaan nimankan inaany weligoodba filin ku daawan, amaba ayan weligoodba wax akhriyin.

Arimaha laga yax yaxo waxaa ka mid ah  mas’uuliyiinta ugu sareeya dowlad ku sheega kumeelgaarka ah, oo xitaa garan waayay bal dadweynaha Soomaaliyeed Quluubtooda  ilaaliya, oo khillafaadkiina qarsada. Nasiib darro xitaa maalintii Ciidda iyagoo kuwada sugan magaalada Baydhabo ayuu nin walba inta isaga la aragtida ah, qol yar intuu ku xireystay halkaas lagu tukaday salaaddii ciida. Aaway qarankii, aaway m,as’uuliyaddii ummadda, aaway damiirkii. Waxaa iyagana kasii daran nimanka sheegta Xildhibaanada oo iyagu mar walba qiimeeyo kan jeebka u buuxiya ama mid uu qabiilku ku noqday kansar, oo mar walba wata miisaanka qabiilka.

Sidoo kale iyaguna waxaa wax laga naxo ah, nimanki laga sugayay bal inay waxan wax ka duwan keenaan, caqligoodii uu isugu soo biyo shubtay bal inay kuraas helaan. Halkee ayaa lagu arkay  Baarlamaan ka kooban 550 mudane. Ma xal baa la raadinyaa mise kuraas doon baa la ahaa. Midda kale qolyaha  Mucaaradka ah ma garan waayeen bal inay xitaa sugaan waqtiga u dhiman qolyahan, oo ay isa soo sharaxaan doorashada danbe, iyagoo ku caddadinaya in ay doorashadaas u dhacdo sidii loogu talagaly. Runtii waxaa halkaas kaaga soo baxaya in aanay Soomaali is caqli dhaamin, oo qof walba uu mansab iyo kursi u cararayo.

Dhanka kale waxaa maalin walba soo badanaya dilalka loo geysanayo dadka aan iyagu waxba galabsan, oo loo dilaya si maalaycni ah. Waxaa dalka kusoo badanaya nimanka la yiraahdo Burcad badeedka oo aan illaa iyo hadda la garaneyn halka ay salka ku hayaan ama cidda taakuleysa. Sidoo kale waxaa aad iyo aad inoogu baddan faragelinta shisheeye oo ayan jirin cid la fahmeysaa halka ay inoo wadaan.

Haddaba waxaa isweydiin lahaa Soomaali Halkee ayeey u socotaa, yaa u maqan waddanka, yaa inaga damiinta siyaasiyiintan damiirka beelay,  Halkee ayuu ku maqan yahay muwaadinkii dhabta ahaa, Halkee ayeey ku maqan yihiin dadki waddankan caqliga u ahaa sida Culumada, aqoonyahanada , waxgaradka iyo intii damiirkoodu uu noolaa.

Su’aalahaas jawaabtooda waxaan ka sugaysaa inta uu weli noolyahay damiirkooda iyo inta u diir naxda Soomaaliweyn iyo mustaqbalkeeda.

Qalinkii: - Cabdixakiim Jaamac Jooje

saicentadv@yahoo.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan