Xornimadii 1da Luulyo & Xornimo la'aanta maanta taagani ma inoo Xalbaa
Taariikhda soo yaalka ahi ee Dalka Soomaaliya ayaa waxaa hordhac u ah 1da
Luulyo oo ah maalin aad iyo aad qaali u ah qof waliba oo Soomaali ah oo jecel
Shacabkiisa,Diintiisa iyo Dalkiisa maalinta 1da Luulyo ayaa ah maalin lagu
tilmaamo maalmaha qaaliga ah ee Waddankeenu uu leeyahay ,hase ahaatee waxaa is
wediin mudan Xornimadii iyo qarankii xagee bay aadeen waa kan ay Ciidamo
Itoobiyaan ahi ay dhex boodayaan dhammaan Dhulkeenii Hooyo Magaalooyinkii ugu
Waaweynaa oo ay Caasimadii ka mid tahay.
Ururkii siyaasiga ahaa ee ay hogaaminayeen 13-kii dhallinyaro ee Soomaaliyeed
ayaa horseed u ahaa Xornimadii ay gaadhay Soomaaliya 1dii Luulyo 1960-kii ,hase
ahaa waxaa ka dambeeyay dowlado kala duwan oo shacabka ay dooranayeen kuwa
militry ahaa oo Dalka xoog ku qabsaday ,waxay taariikhdu soo jiitano ayaa waxaa
abuurmay Jabhado ay Hoggaaminayaan Qabqablayaal Dagaal Oogayaal ah oo Shacabkii
isugu dhiibay Hub iyo Saanado kuwaa oo Shacabka baday Dagaal Sokeeye ay ka dhex
muuqdaan quwado Shisheeye oo dana gaar ah ka lahaa Dalka Soomaaliya oo maanta
gacanta ku haya Dalka
Shirar fara badan oo ay wada galeen DFKMG iyo Isbahaysiga Dib u xoraynta Dalka
ayaa waxaa ugu natiijo wanaagsanaa Shirkii Jabuuti kaasoo oo horseedka u ahaa
Rugcadaaga Siyaasiga ah ee R/Wasaare Nuur Xasan Xuseen (Nuur Cade) iyo Halgeyga
Geesiga ah ee Sheekh Shariif Sheekh Axmed go'aamada ka soo baxay ayaa waxay
ahaayeen kuwa uu Shacabku raali ka yahay ,Sababtoo ah marka hore waa in uu Dalka
Xoriyadiisii Dib u hantaa Ciidamada Gumisigana ay ka baxaan Dalka kaddibna laga
wada hadlaa Mustaqbalka Dalka iyo Shacabka Soomaaliyeed laguna dadaalaa in la
badbaadiyo Dadka
Xornimadii 1da Luulyo iyo Xornimo la'aanta maanta taagani Xal inooma ah, sidaa
darteed Sheekh Shariif Sheekh Axmed go'aanka uu arrinkani ka qaatay ee Dib u
heshiisiintu waa mid Geesinimo wuxuuna badbaadiyey Dhammaan Shacabka
Soomaaliyeed ee leh Carruur iyo Maati oo Dhibaatooyinka ay iyagu ku dhacayaan
maallin walba ,waxgaradka Soomaaliyeed waa inay dhammaystiraan Dib u
Heshiisiintani aan weli ka dhicin Dalka Soomaaliya Isbahaysiga ka biyo diidanina
waxaannu ka codsanaynaa inay Dib u eegaan Dhibaatada haysata Shacabka
Soomaaliyeed una arxamaan Walaalahooda Dhiban .
Dowladda Federalka ee Soomaaliya waa inay dib u eegtaa cidda u baahan inay is
Casisho si loo gaaro maslaxad Caam ah Madaxweynuhu waxaan talo ugu soo
jeedinaynaa inuu iska Casilo jagada Madaxweynenimo ee ay Huwiyeen
Qabqablayaashii Shirkii Nairobi ku gatay Shacabka Soomaaliyeed ee Xornimadoodii
ku Xayuubsaday ee Dalka soo geshay Ciidanmada Maxaysatada ah ee maanta ku amar
ku taagleeya Dalka Soomaaliya oo dhan
Xalku wuxuu ku jiraa in la dhiso Dowlad loo dhan yahay oo Kitaabka Alle Dalka ku
Xukunta
Dhagarta iyo khiyaamooyinka reer Galbeedka ayaa waxay yihiin kuwa mar walba
taagan si looga badbaado waa in Shacabku noqdaa kuwa uusan Khilaaf dhexdooda
oollin haddii ay helaan Ilo banaan ama Khilaaf Shacbiga ay isaga soo horjeedaan
waxay adeegsanayaan hadba waddada ay uga faa'idaysan karaan ,Soomaaliyeey
Midooba oo Cadow baa idin Hareereeyey kuwa inaga inaga mid ahina ay u
Sacabatumayaan Midnimadu waa Guul.
Xuskan 48-Guurada ka soo wareegatay maalintii 1-da Luulyo ee Sanadkii 1960-kii
oo ay Soomaaliya Xornimo buuxda heshay isla markaana ay ku midoobeen labadii
Gobol ee Waqooyiga iyo Koonfurta Dalka Soomaaliya ayaa wuxuu leeyahay Muhiimad
gaar ah sababtoo ah ,go'aankii ay wada gaareen labada dhinac ee DFKMG iyo
Isbahaysiga Dib u xoraynta Dalka oo ahaa Dib u Xoraynta Dalka iyo ka Bixitaanta
Ciidamada Itoobiya ee Dalka ku sugan ahmiyadaani ayaa waxay tahay mid abuurtay
jawi Siyaasadeed oo ay ka iman karto yididiilo nabadeed oo farxad gelisa Ummadda
Soomaaliyeed oo dhan .
Haddaba, gabagabadii iyo qoraalkani waxaa sal u ah ka bixitaanka Ciidamada
Itoobiya ayaa waxay noqonaysaa Xornimadii ay Ummadda Soomaaliyeed hanan lahayd
mar kale si kaddib markii Ciidamada Cadow ah ee Itoobiya ay Duulaan Qaawani ku
qabsadeen Dalka Soomaaliya oo dhan ,iyagoo ku andacoonaya waxaannu caawinaynaa
DFKMG ah taasoo ay Baarlamaan ku sheegiina qalanka ku duugeen iyagoo
Shacabkoodii dhaafsaday Shilin
tani waxay noqon doontaa mid taariikhi ah sida kuwii Xornimada dhaliyey ee S.Y.L
ay taarikhdu u xustay ayaa kuwii Dalka iyo Dadka iyo Diinta u gefay ay mudan
doonaan taariikh mugdi ah waa kuwii ka dambeeyey inay Itoobiya Dalkeena Xaaraan
ku haysato.
Eng. Cabdulqaadir Cumar Yuusuf(Daandurey
Somalihungerhivprojectus2004@yahoo.com
Faafin: SomaliTalk.com | July 2, 2008