SOMALITALK.COM dahabshiil
w w w . S o m a l i T a l k . c o m
SOMALITALK - MAQAAL

Maxaad ka taqaanaa qaabka ay Tigreegu ula dhaqmaan dadka ay ku adeegtaan

 

Gumaysi kasta oo aduunka soo maray waxa uu iska racsan yahay ixtiraam la'aanta iyo bahdilka joogtada ah uu kula dhaqmo dadka u adeega iyo jaajuusiinta, inkasta oo gumaysigu uu ogyahay in adeegihiisu uu fulinayo dantiisa hadana mar walba waxaan u cad in shakhsi dadkiisii cadaw ku ah uu yahay shakhsi aad uxun.

 

Xukuumaddii Mangistu Xayle Maryan iyo tii kasii horaysay ee Xayle Salaase marka labarbar dhigo Tan Tigreega,qaab dhaqanka adeegayaashooda iyo jaajuusiinta way ku kala duwanaayeen.

 

Hadaan marka qaab dhaqanka ukala qaadno labadan qaybood:-

 

  • Qaabka ay ula dhaqmaan cidda maamulka ah
  • Qaabka ay ula dhaqmaan shakhsiyaadka adeegaha ah

Qaabka ay ula dhaqman Shakhsiga adeegaha u ah

 

1-Ninka Adeegaha u ahaa waxaa jiray sad ama mushaar fiican oo ruuxa marar badan ka dhigi jiray

in uu shaqadiisa ilaashanayo,laakiin adeegayaasha Tigreegu waa dadka ugu nolosha xun,oo shakhsigu mahelo wax mushaar iyo gunno ah midna,waxaa mar-mar lagu hawl galiyaa raashinka caawimada ah ee dadwaynaha oo dhowr kiish laga siiyaa,waana shakhsi ruuxa arkaayi uu garan in uuyahay ruux nolosha ku dhintay.

 

2-Ninka adeegaha u ahaa waxa uu askarta iyo Axmaarada dhexdeeda kulahaa ixtiraam badan,oo waxaaba laga yaabaa in saraakiisha dawladda uu kuyeesho saaxiibo badan oo reerkiisa iyo qaraabadiisaba yaqaana,been kasta oo uu ciidanka usheegana lagulama dagaalami jirin ee si walba oo uu yahay waa lagu rabay,kuwani kama helaan wax ixtiraam ah haba yaraatee,waxaana loola dhaqmaa sida ayga oo kale,maalinka in uu hawl qabto laga rabo waa loo yeedhaa,markaasaa loo balan qaadaa in lasiin doono dhowr kiish,sidaas daraadeed uu shaqadaas soo fuliyo,hadii ninkaasi uu been sheegana waxa uu la kulmayaa ciqaab adag,dadka hortiisa ayayna ku fadeexadeeyaan.

 

3-Ninku adeegaha ahaa waxa uu ku hawlgali jiray qalab ay dawladdu leedahay,wuxuun aaminaad ahna way ku qabeen Axmaaradu,laakiin kuwani waxaa lagu adeejiyaayi waa qoryohoodii,sahayda la wataana waa toodii oo majiro wax xaga Tigreega kayimid oo gacantooda gala.

 

4-Ninka adeegaya ahaa isaga ayaa dadka xidhi jiray,haduu damcana soo dayn jiray isaga ayaana ahaa,ninka inta badan ahaa maxkamadda ruuxa dil iyo daynba ku xukunta,laakiin Tigreegu ninku dadka uu isagu jaajuusay ee lasoo xidhay haduu isku dayo in uu soo daayo,oo uu layimaado hadal kii lagu xidhay shakhsiga ka duwan isaga ayaa lafihiisa halis ah,arintaas awgeed ayaa nin adeege ka ahaa magaalada Dhagaxbuur waxa uu kuyidhi jawaasiistii kale "Nimanyohow dadka hadaynaan soo dayn Karin yaynaan xidhxidhin"

 

Qaabka ay ula dhaqman qolyaha maamulka ah

Xukuumadihii hore shakhsiga maamulka ugu magacaaban meel sida,gudoomiye Degmo,gobol,tuulo iyo cid kasta oo meel maamul lagu ogyahay waxa ay lahayn xoogaa xaqdhowr ah oo sida in wuxuun wax laga waydiiyo dadka iyo dhulka uu xukumo,oo isaga amarkiisa la'aantii aan waxba laqabanin.

 

Hadaba xukuumadda Tigreegu inkasta oo ladhihi karo wali waa jabhad oo dhaqankii jabhadnimada ee jaajuuska necbaa ay wataan,hadana nooca ay ula dhaqmaa shakhsiga maamulka ah aad buu uqaab daran yahay  waxaana kamid ah:-

 

  • Shakhsiga maamulka ahi majirto inna wax awood ah uu uleeyahay maamulkiisa,hadii uu hawl fuliyo ninka maamulka ahi,oo uusan lasoconin shakhsigii Tigreega ahaa ee lahaa go'aanka waxa hawshaas laqabtay ay dambi kutahay shakhsigii maamulka ahaa,waxaana qasab ku ah cid kasta oo maamul u ah Tigreega in ayna qaadin talaabo aan ka imaanin ama ayna Ogaanin Tigreegu.
  • Askariga Tigreega ee dablaha ahi waxa uu leeyahay awoodd uu madaxwaynaha ismaamul kusheegga uu ku garaaco ama uu sida uu doono kayeelo
  • Shakhsi maamul ahi malaha awood uu qofna ku damiinan karo,kusoo dayn karo,xataa uu kusoo booqan karo.

Hadaba akhristoow marar badan ayaa waxaan saxaafadda ka maqalnaa in madaxwaynihii Kilika xilkii looga eryay sonkor uu kutagay ama taageero uu siiyay nabad-diidka,inkasta oo muddo 15 sano ah lasheego in ay Kililka soo mareen 9 madaxwayne,waxaa aqliga fayoobi iswaydiin karaa:-

 

  • Maxay tani ku dhacday?
  • Raggan oo dhani miyay wadi waayeel maamulka,mise sonkor bay wada dhunsadeen?
  • Dhamaantood ma xidhiidhbay lawada yeesheen jabhadda ONLF?

Su'aalahan iyo kuwo kale oo badan oo dadka Ogaadeenya iyo caalamkuma iswaydiiyo ma aha arintu waxa ay Itoobiya kasheegto saxaafadda,inkasta oo ragani ay yihiin kuwa door biday in ay u adeegaan cadawga hadana in ay ceeb dhex istaagaan way ku qasban yihiin,waayo waxaa qasab ku ah in uu wax xumeeyo,oo markaas lagu eedeeyo,shakhsiga maamulka kililka kamid ah ee hawshii loo dhiibay si wacan uguta ma sii waaro oo waxaa lagu eedeeyaa in uu kamid yahay shuftada.

 

Nin kamid ahaa maamulka Kililka ayaa waxa uu ii sheegay in nin maamul ah lacag loogu dhiibay in uu iskuul kasoo dhiso degmada Awbarre ee Gobolka Jigjiga,hase aheetee lacagtii loo dhiibay 30% ayaa ku filnaatay dhisidda iskuulkii loo diray,waxa uuna kunoqday jigjiga.

 

Hase ahaatee ninkii markii uu ka  warbixiyay waxqabadkiisii ee uu miiska soo dhigay lacagtii soo hadhay,bartii ayaa shaqadii lagaga qaaday,gaadhigiina lagaga dhigay,waxaana markiiba lagu wareejiyay nin kale,oo shaqadii loo magacaabay,looma sheegin waxa uu eeday,inkasta oo qolyaha shaqaha ka qaaday ayna ahayn Tigree hadana waxay fulinayeen shuruucda ay Tigreegu raalliga ka yihiin ee ah in mudaanta uu leeyahay ninka lacag cunka badan ee waxqabadka yar.

 

Tigreegu waxa ay xoogga saaraan horumarinta musuqmaasuqa iyo in cid walba ay cunto lacagta gacanteeda soo gasha,waxa kale oo jira ninka laga dhigo madaxwaynaha wakhti yar kadib waxa ay Tigreegu usameeyaan mucaarad iyo qolyo ku eedeeya wixii la isla wada ogaa ee musuqmasuqa ahaa,markaas ayay Tigreeguna aad usii buunbuniyaan illaa marka dambe xilka laga qaado ninkii oo loo dhiibo mid  ay sugayso tii hore oo kale.

 

Midda kale waxaa kale oo ay Tigreegu sameeyaan waxa ay aad ubadiyaan in isha ninka mamulka ahi ay mar walba qabato ninka Tigreega ah si uu mar walba maskasdiisa uu culays usaarnaado.

 

Wada hadalkii udheexeeyay dawladda Tigreegu ku adeegto ee Soomaaliya iyo xoogaga akasoo horjeeda 4 tii June 2008 ayaa waxaa shirka soo fadhiistay safiirka Itoobiya ufadhiya Jabuuti,hadaba sababta meesha keentay safiiska Itoobiya ayaa waxaan ku macnayn karnaa maadaama labada dhinac ee isku haya siyaasada Soomaaliya ay yihiin Soomaali,hadii ay isku kaliyaystaan waxaa dhici kara isutanaasul,khaastan ergada dawladdu hadii ay ishoodu qaban waydo Tigreega waxaa laga yaabaa in ay is dabciyaan.

 

Si  hadaba ayna taasi udhicin oo qolada dawladda matalaysaa ay unoqdaan "Hal libaax arkaysaayi ma godlato" ayay lama huraan utahay in Tigreegu goob joog ka ahaadan wadahadal kasta,shirarkii faraha badnaa ee Soomaalida ee soo fashilmi jirayna waxaa sabab u ahaa qolyaha siyaasada isku haya ee hadana Itoobiya saaxiibada lawada ahaa oo mar kasta ishoodu qabanaysay ama ka baqayay Tigreega.

Mukhtaar Gundid
gundid@gmail.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa lehqoraaga ku saxiixan

Faafin: SomaliTalk.com | June 6, 2008

BAARID | SEARCH


qaadGen. Cadde Muuse oo Amar ku bixiyey in Qof Qaadka Cuna aan Shaqo Laga Siin Shirkadaha Sahaminta Batroolka....
iyo Guddoomiyaha Degmada Ufayn oo caro ka mujiyey Cidda shaqada u qoreysa shirkadaha Sahaminta degaankaas... Akhri... June 2

Soomaalida Iswiidhen oo si Kulul uga Jawaabey Wareysigii Safiirka Itoobiya... Warbixin...


Kulaabo bogga  www.SomaliTalk.com  © www.SomaliTalk.com

La soo xiriir:

IIDHEH
XAYAYSIIS