UJEEDOOYINKA IYO QAAB-HAWLEEDKA GUUD
Adeegga daryeelka/daawayta xoolaha ee dawlad goboleedka Puntland waxay
xaqiijinaysaa/kifaala qaadaysaa daryeelka caafimaadka xoolaha dalka.
iyada oo raacaysa hab waafaqsan siyaasadda iyo istiratijiyadda
horumarineed ee dhaqaalaha dalka; awooddeeduna waxay ku fidsan tahay
dhammaan dalka Puntland si loo fuliyo hawlaha hoos ku taxan:
a) Sare u qaadidda iyo gacan ku haynta xaaladda caafimaadka xoolaha
b) Ka qayb qaadashada daryeelka caafimaadka dadka
c) Tababar gelinta qaab hawleedyada iyo habraaca shahaada caalamiga ah
ee caafimaadka xoolaha iyo kormeerka, ilaalinta iyo dhawrista ku
dhaqankooda
d) Kifaala qaadka xannaanada iyo Daryeelka xoolaha.
QAAB HAWLEEDKA ADEEGGA DARYEELKA XOOLAHA
(FUNCTIONS OF THE VETERINARY SERVICE)
Xilalka adeegga daawaynta xoolaha waxaa ka mid ah:
a) Ilaalinta iyo la socodka cudurada
b) Baarista, xog warranka, war baahinta iyo sheegista cudurrada
c) Ka hortagga, xakamaynta iyo cirib tirka/dabar goynta cudurrada
d) Xakamaynta cuduradda dadka iyo xooluhu isu gudbiyaan, Naddafadda
calafka iyo baaritaanka hilibka (Meat inspection).
e) Qorshaynta iyo tabaabushaha ku wajahan xaaladaha gurmadka deg-dega
ah.
f) Edeg takoorka (karantiilka)
g) Baarista iyo Shahaado fayaqab siinta xoolaha dalka laga dhoofiyo iyo
kuwa la soo geliyaba looguna sameeyo qaab waafaqsan nidaamka caalamiga
ah.
h) La socodka/daba galka cudurrada duur joogta
i) La socodka arrimaha khuseeya daryeelka caafimaadka kalluunka biyaha
beriga lagu beero
j) Xog warran u gudbinta hay’adaha caalamiga ah iyo dalalka kale ee
arrimahani khuseeyaan
k) Adeegyada Shaybaarka
l) Baaritaan lagu sameeyo daawada, iyo Talaalada xoolaha iyo waxyaabaha
kale ee biyolojikada ah
m) Sugitaanka in xoola loo dhaqo guud ahaan si naxariis leh iyo qaab
daryeel wacan leh, suuqgayntooda, daabbulidooda iyo daadgureyntooda
n) Fulinta tababarro, cilmi baaris, xirfad kordhin iyo horumarin.
o) Nidaamin, la socod iyo taageeridda dan-wadaagaha kale (sida ururrada
caalamiga ah) oo ku howllan arrimaha daryeelka caafimaadka Xoolaha.
MAS’UULIYADDA DOWLADDA IYO TAN GAARKA AH EE HAWLAHA CAAFIMAADKA
XOOLAHA
(PUBLIC AND PRIVATE SECTOR ANIMAL HEALTH SERVICES)
Adeegga caafimaadka xooluhu wuxuu ku salaysan yahay: howlaha ay fuliyaan
hay’adaha dawladda, sharikadaha iyo dhakhaatiirta xoolaha ee gaarka ah.
MAS’UULIYADDA DOWLADDA IYO KUWA GAARKA AH
(RESPONSIBILITIES OF THE PUBLIC AND PRIVATE SECTORS)
1) Xilalka iyo kaalimaha khuseeya sektorada gaarka ahi waxay ka kooban
yihiin.
a) Hawlaha shaybaarrada.
b) Dibad ka keenista (soo dejinta), qaybinta, suuqgaynta, bakhaar ku
keydinta iyo ganacsiga tafaariiqda ah ee daawada xoolaha, kiimikada iyo
qalabka loo adeegsado hawlaha xannaanada iyo caafimaadka xoolaha.
c) Maaraynta sharikadaha wax soo saarka iyo ganacsiga xoolaha iyo
bedeecooyinka la xiriira, sida baayac mushtarka xoolaha nool iyo
waxyaalaha xoolaha ka soo baxa sida (caanaha, hilibka iyo hargaha iyo
saamaha iwm)
2) Xilalka hawlaha daryeelka caafimaadka xoolaha (Qod. 2.1.2) ee aan ku
tilmaaney hawlaha hoos yimaada sektorka "Gaarka ah" (Qod.2.2.2) waxay
hoos tegayaan dowladda, laakiinse fulinta hawlahaasi "Guud" waxaa loo
wakiilan karaa amase qandaraas lagu siin kara Sektorka gaarka ah.
Islamarkaasna "Maamulka guud ee daryeelka caafimaadka Xoolahu" wuxuu
gacanta ku haynayaa nidaaminta iyo kormeerka (Control) hawlahaasi.
3) Maamulka daryeelka caafimaadka xooluhu wuxuu abuurayaa Jawi dhiirri
gelinaya horumarinta sektorka gaarka ah, iyo markay suurto gal tahayba
inuu xilalkiisi ku wareejo sektorka gaar ka ah, taas waxaa loola jeedaa:
Maamulka guud wuxuu hawlihiisa qandaraas ku siin karaa dhakhaatiirta
xoolaha ee madaxa banaan, sharikad amase urur gaar ah oo khibrad
xirfadeed sare leh oo qalabka loo baahan yahay haysta.
Maamulka guud wuxuu awood u yeelan karaa fulinta adeegyo kale oo hawlaha
caafimaadka xoolaha la xiriira isaga oo kharash iska bixinteeda (Cost
Recovery) ka qaadaya mar allaale markii ay suurto gasho cidda adeegga
loo qabtay, khidmaddaasi waxaa loo qaadayaa qaabi!
qaybaha todabaadka danbe
Waxaa soo tebiyey
Muse A. Mirre