Dayaxgacmeedka Cassini oo Sawirro kasoo Diray Meeraha Raage

Hawlgalka sahanka caalamiga ah ee Maraykanka iyo reer Yurub ay iska kaashadeen si ay baaritaan cilmiyeysan ugu sameeyaan meeraha lixaad ee garaangarta leh oo Soomaalidu u taqaanno Raage ama Saxal, af Ingiriisigana lagu yiraahdo Saturn, ayaa soo bandhigay sawirro aad u muujinaya garaangarooyinka (rings) xal-xalleefsan ee meerahaasi leeyahay.

Dayaxgacmeedka Cassini oo Maraykanku sameeyay wuxuu meeraha  Raage ku gaaray safar toddoba sano qaatay. Waxaana lagu wadaa in uu halkaas baaritaan ka sameeyo muddo afar sano ah. Dayaxgacmeedka Cassini ayaa si gudub ah u maray dusha sare ee garaangarada meeraha Raage, masaafo dhan 158,500km (una dhiganta 98,500 mayl).  Markaas ayaa matoorka dayaxgacmeedka Cassini oo wajahaddiisu u jeedo dhinaca safarka ayaa la qarxiyay muddo 96 daqiiqadood ah si hoos loogu dhigo dayaxgacmeedka oo sawirro halkaas kasoo qaadayey. Dayaxgacmeedka Cassine ayaa markaas kadib ka dul gudbay dhammaan garaangarooyinka meerahaas masaafo kale oo dhan 20,000km (una dhiganta 12,400 mayl).  Waa markii ugu horeysay ee la gaaro jawiga ku xeeran meeraha Raage.

“Arrintaasi indhahayga ayay illin (tears) ka keentay. Waa wax qurux badan oo loo riyaaqo” sidaas waxaa yiri hogaamiyaha kooxda sawir-samaynta ee dayaxgacmeedka Cassini, Mr. Carolyn Porco, kaddib markii uu indhihiisa ku arkay sawirrada muuqaalkoodu aad u wacan yahay ee laga soo qaaday garaangarooyinka meeraha Raage.

Sawirrada intooda badan waxay muujinayaan wax u eg hir-biyood (ripple) ku dhex jira garaangarooyinka meeraha Raage. Sawirradu waxa kale oo ay muujinayaan hir weec-weecanaya oo kor u galoolan.

Labada nooc ee hirarka la arkay ayaa la sheegayaa in ay sameeyeen bilo (moons) ka baxsan meeraha Raage oo garaangaroonkiisa dul jooga.

Mr. Ed Weiler oo ah maareeyaha hey’adda Nasa ayaa isaguna sheegay in sawirrada iyo xogta laga helay halkaas ay saynisyahannada u sheegayaan wax badan oo ku saabsan habka garaangarooyinka ku xeeran meeraha Raage ay u sameeyaan meerayaal iyo xiddigo kale.  Mr. Ed Weiler oo hadalkiisa sii wata ayaa yir: “…waxani ma ah sheeko saynis-beeneed ah (science fiction); xaqiiqdii waa (sanco) aannu samaynay”.

Hawlgalka sahankani wuxuu ka kooban yahay labo dayax-gacmeed oo wada socda, kan hore oo ah Cassini Maraykanka ayaa sameeyay, kan kalena waa mid ay sameeyeen reer Yurub oo la yiraahdo Huygens; kaas oo bisha January ee sannadka 2005, ku dul degi doona bisha ugu weyn ee meeraha Raage oo la yiraahdo Titan.

Haddaba, hawlgalkan labada dayax-gacmeed ee Cassini-Huygens wuxuu ka mid yahay hawlgallada ugu ballaaran, ugu kharash badan, uguna dhibka badan ee abid hore loo sameeyey. Waxay cir-bixiyeennadu si aan samir lahayn u sugayaan waxa ay dayax-gacmeedyadaasi nooga sheegi karaan meeraha Raage iyo guud ahaan habka meereyaasha kale ee qorraxda ku wareega.

Cirbixiyeennada ku taqasusay cilmiga xiddigiska (xiddiga’aqoonta), meereyaasha sarsare iyo wixii soo raaca oo cirka dhexdiisa ku sugan (waxa ay yihiin, inta ay le’egyihiin, socodkooda, iwm.) ayaa aad isugu hawla in ay darsaan oo wax badan ka ogaadaan meereyaasha dhulalka noqday. Meereyaashaasi qorraxda ayay la socdaan oo kusoo wareegaan waxayna qayb ka yihiin habka bah-cadceedeedka oo ka kooban qorraxda, meereyaasha sagaalka ah, iyo in ka badan 130 cirmeereyaal oo sayaariinta (meereyaasha) la socda, tiro aad u badan oo ka kooban walxo yaryar oo xiddigo ah iyo cirmeereyaal kale (planetary satellites) oo aan ilaa iyo hadda la ogaan.