Fahad Yaasiin

Beentu waa aafo dunida oo dhan lumisay. Sidoo kale meel cidla ah ayey dhigtay isku kalsoonidii ka dhaxaysay dadka dunida ku wada nool. Majirto cid u qiildayda been sheegista.

Been: waxaa lagu macneeyey hadalka oo khilaafa waxa jira. Quraanka Aayado badan ayaa lagu sheegay ceebta ay beenta leedahay, iyo danbiga uu kasbanayo qofka beenta sheegaya, ilaa la gaarsiiyey in uu naxariisa Ilaahay ka fogaanayo.

Cali Binu Xasan Binu Cali Abii-Daalib ayaa Wiilkiisa ku yiri: Yaraanta been haku sheegin waayo weynaanta ayaad ku sheegi doontaa intaad ku tagto. Waana tii uu Nabigu Calayhi Salaam yiri: Adoonku kama joogo inuu been sheg-yahay ilaa Eebbe agtiisa looga qoro been sheege.

Diinta kolkii ay beenta xaaraamaysay waxay sidaas u yeeshay iyadoo la’eegay dhibaa-tooyinka xun xun ee uu xanbaar-sanyahay, iyo sida uu u fasahaadiyo bulshada. Waxaana kamid ah kuwaas.

1. Wuxuu dilaa sumcada, isagoo noqonaya qof aan karaamo ku dhex lahayn bulshada.

3. Warkiisa oo dhan baa been u wada ekaado, markaasuu isaga laftiisa kala garan waayaa inuu run sheegayo iyo inkale.

4. Marqaatigiisa oon lagu kalsoonaan, illeen waxa laga rabo mayaqaanee, oo wuxuu doono ayuu isaga hadli.

5. Balamihiisa oo aanan lagu tala galin. Waxaa la dhahaa koley waa isla adigiiyee bal aan aragno inaad run sheegeyso.

1. Wuxuu ilaawaa Beentii uu horay u shegay, markaasuu laba beenood oo iska hor imaaneysa kuu kala sheegayaa.

2. Wuxuu isku dayaa inuu halmar intaasoo beenood kuu wada sheego, si uu kuugu qanciyo hal been ah oo uu rabo inaad ka ogolaato.

3. Sheekadiisa oo cantarabaqash u badan, wax badan oo uu caqliga diidana jecel inuu ka sheekeeyo, isagoo ku gaarsiinaya inaadba warkiisa nacdo.

4. Wuxuu dhumiyaa wakhti badan, isagoo noloshiisa oo dhan ay wareer iyo hadal tiro u badanahay.

Sababo badan ayey sheegeen Culimadu inay sabab u tahay in qofku beenlow noqdo. Waxaana kamid ah.

1. Caado iney u noqoto. Sida inuu ku barbaaray beensheegista kadibna ay ku xidideysato dabcigiisa, kana mid noqoto dhaqankiisa joogtada ah.

2. Damac joogto ah. Waxaana keenaya hankiisa oo badan, taasoo sabab u noqoneysa inuu beenta badsado si uu u gaaro damaca weyn ee haya, si’ay naftiisa u qanacdo.

3. Cadaawad. Hadii uu qofku cid kale cadaawad u hayo waxaa sahlan inuu been ka sheego cidda markaa cadowga u ah.

4. Xaasidnimo. Qayb weyn ayey ka qaadataa xasadka in ruuxu uu noqdo bensheege, waliba wuxuu iska dhigaa daacad marka uu beenta abuurayo.

Qaybaha beenta waa farabadan tahay, waxayna u kala shida-badan-yihiin hadba sida ay wax u kala saameeyaan, ama cidda ay la xiririto beentu. Waxaana kamid ah qaybahaas.

1. Dhaar beenaale. Waa nooca ugu xun beenta. Waxay la xiriirtaa Ilaahay oo magacii Eebe weyne ayuu been ku sheegayaa. Waana tan ugu danbiga badan. Waa geesi-nimo layaab leh in ruuxu si cad been usheego isagoo magaca ilaahay ku maraya.

2. Marqaati beenle. Waa nooca labaad ee ugu xun beenaha, oo tan hore ayey ku xigtaa xagga dhibaatada iyo xagga ilaah ka fogaanshahaba. Waana midda fududaysa luminta anshaxa bulshada iyo hantida guud.

3. Balan kabax. Waxay kamid tahay Astaamaha been sheegaha. Wuxuusan garaneyn qiimaha uu leeyahay qawlka uu ku hadlayo.

Dawo maleedahay beentu? Hadday dhib weyn kugu hayso beenta siyaalo badan ayaa loo daaweeyaa, waxaana kamid ah.

1. Akhriso oo marwalba is xusuusi qiimaha ay leedahay in runta la sheego. Maanka ku dhagso iney fiicantahay in laguugu tilmaamo nin dabeecad xun intii laguugu tilmaami lahaa been sheege.

2. Mar walba xusuusnow ceebta ay leedahay beensheegista. Qiima dhaca ay bulshada dhexdeeda ku leedahay, iyadoo rabi fogaanshana kuu dheertay.

3. Inaad iska badasho saaxiibada kugu jecel sheekada beenta ah, adigoo isku dayaya inaad barato dad akhyaar. Sidoo kale waxaad ku dhiirataa inaad qof qaraabadaada kamid ah ama ehelkaada ah inuu si joogta ah kuugu imtixaamo waxa aad sheegto, xageed ka keentay iyo wixii lamid ah inuu ku dhaho goorkasta.

Fahad Yaasiin Xaaji Daahir
fahadsom@hotmail.com ama
editor@somalitalk.com
SomaliTalk.com | Nairobi, Kenya | Jun 27, 2005

URL: www.SomaliTalk.com/fahad

Kulaabo bogga www.SomaliTalk.com