Kulankii Madaxweyne C/lahi Yuusuf iyo
Soomaalida Sweden
Dhowr maalmood ka hor intii aanu madaxweynuhu
kasoo degin dalkan Iswiidhan ayaan helay warqada casumaada ee lagu gelayo halka
uu madaxweynuhu soomaalida kula kulmaayo. Maalinta la shaaciyey inuu
madaxweynuhu dad weynaha la kulmaayona waxaa ay ahayd 2 maajo 2006-da ,saacadu
kolka ay tahay shanta galabnimo. Halka lagu balamayna waa guriga laga maamulo
magaalada Stockholm. Si aanan uga daahin kulankaas ayaan waxaan goor duhuradii
ah tareen kasoo raacay magaalada aan deganahay oo aan sidaa uga fogeyn caasimada
Istockholm.
Waxaan soo galay magaalada Istockholm qiyaastii
saddexdii galabnimo.Waxoogaa kolkii aan yara nastay ayaan u dhaqaaqay halka lagu
balansanaa, oo aan sidaas uga sii fogeyn xarunta weyn oo tareenada u kala goosha
wadanka gudihiisa iyo dibadiisaba. Saacadu kolkii ay qiyaastii ahayd ilaa
afartii iyo barkii ayaan tegey gurigii lagu kulmi lahaa. Dad badan oo soomaali
ah ayaa taagnaa guriga dhinacyadiisa kala duwan. Welina ma aaney bilaaban
gelidii hoolka weyn ee kulanku ka dhici doono. Waxaa kaloo isla markiiba ishaydu
qabatay ciidamada booliska oo meelo badan ka taagnaa aqalkaas si ay amaanka u
sugaan. Waxaa kaloo iyana meesha gaafwareegaayey ciidanka nabadsugida ee iyagu
aan qaadan lebiska ciidamada. Waxaa albaaada loo furay aqalkii la geli lahaa.
Dadweynihiina saf ayey galeen si nidaam meesha loogu galo. Waxaan dhiibtey
warqadeydii casumaada ka dibna waa la i siidaayey. Intii aanan gelin gudaha ayaa
waxaa i baaray dhalinyaro loogu tala galay iney hubiyaan inaan dadku siddan wax
nabadgelyada khalkhal gelin kara. Waxaan fariistay kursi meel dhexe ah oo ku
aadan halka madaxda hadleysaa soo istaagi doonaan.
Gurigaas looga arimiyo caasumada
iswiidhan waa mid u dhisan qaab u eg meelaha qasriyada ah ee boqoradu degaan.
Waa guri qadiimi ah isla markaasna taariikh leh. Waxoogaa aan badneyn
kolkii aan
fadhiney ayaa waxaa soo galay madaxweyne C/laahi yusuf ahmed iyo rag kale oo ka
tirsan maamulka Istockholm.Waxaana bilaamay qorshihii lagu talo galay.
Bilawgii kulanka
Kulanku waxaa uu ku bilaamay aayado quraan ah oo uu soo jeediyey Bashiir Amaan
oo ka mid ah culumada sida aadka ah looga yaqaan wadankan iswiidhan. Ka
dibna waxaa iyana hadlay dhowr qof oo kale oo ay ka mid yihiin garaad Abshir iyo
nin lagu magaacaabo Xasan Giyaajo. Hassan Giyaajo waxaa uu ku nuuxnuuxsaday
dhibaatooyinkii horyaalay dowladihii horay looga dhisay soomaaliya.
Dhibaatooyinkaas oo sababay iney dowladahaas dhamaantood dhacaan. Garaad abshir
oo ka mid ah garaadada soomaaliya aadka looga yaqaan wuxuu isna sheegay inaan
haysano fursad qaali ah oo laga yaabo in aaney mar dame ina soo marin. Waa inaan
ka faaiideysanaa fursadaas oo aan dowlada taageeraa ayuu yiri garaadku. Intaas
ka dib waxaa makarafoonka lagu soo dhoweeyey koox buraanburta oo ay horseed u
tahay Gabar lagu magacaabo Xaawo cali jaamac. Gabadhaasi waxaa ay soo jeedisey
buraanbur wadani ah oo aad loola dhacay. Waxaa ka mid ahaa ereyada buraanburkaas
iyadoo raga la hadleysa.
-Dowlada idinkaa dulmaayee Ragow na daa
- Dhulkii idinkaa dayacay ee ragow na daa
Iyadoo xaawo nabada ka hadleysana waxaa ay tiri
-Ka daalley dagaal oo nabad baan diyaar u nahay
-ee nabada aan saxiixno dowladu ha sara kacdee.
Buraanburkaas ka dib waxaa hadalkii qaatay nin lagu magacaabo Jooy Frans oo ku
jira baarlamaanka wadanka Iswiidhan balse asalkiisii kasoo jeeda Wadanka Gaana.
Waxaa uu hadalkiisa ku bilaabay soo dhoweyn uu madaxweynaha ku soo dhoweeyey
hoolka la fadhiyey iyo guud ahaan magaalada istockholm. Wuxuu yiri Joy frans: “
Sharaf ayey maanta ii tahay inaan halakan idinla joogo idinkoo ah shicib iyo
madaxweyne soomaaliyeed. Gurigaani waa mid qiimo leh, waana guriga lagu bixiyo
qeyb ka mid ah biladaha Nobel –ka ee wadanka iswiidhan ay sanadkiiba mar
bixiyaan”.Jooy waxaa uu sheegay inuu jecelyahay inuu arko soomaaliya oo markale
lugeheeda isku taagta yeelatana qeybihii kala duwanaa ee adeega bulshada.
Dowlada iswiidhan waxaa ay aad ugu dadaali doontaa sidii ay uga qeyb qaadan
lahayd dhinacyada asaasiga ah ee bulshada ayuu yiri mr Joy frans. Intaas
ka dib waxaa hadalkii la wareegey madaxweyne C/lahi yusuf.
Khudbadii madaxweynaha
 Madaxweynuhu
waxaa uu salaamay dadweynaha isagoo ku hadlaaya magaciisa iyo magaca golayaasha
kala duwan ee dowlada. Salaantaas ka dib waxaa uu ku dheeraaday heerarkii ay soo
martay dowladu iyo marxaladihii kala duwanaa ee la soo gudboonaadey. Wuxuu kaloo
ka waramay khilaafkii dhexmaray dowlada ku meelgaarka ah. Khilaafkaas oo muddo
ragaadiyey howlihii dowlada. Wuxuu madaxweynuhu ka sheekeeyey waxyaalaha la isku
haystey iyo dadaakii u isagu u galay in la dhameeyo khilaafkaas.Waxaa uu ku
nuuxnuuxsaday madaxweynuhu inuu maanta khilaafkaasi dhamaaday lana guda galay
howlihii kala duwanaa ee golayaasha dowlada. Mar uu ka hadlaayey qorshaha dalka
ee dowlada waxaa uu yiri c/lahi yusuf.
Amniga
“ Waxaa howlahayaga kaalinta kowaad kaga jira amniga wadanka. Waxaan ku guda
jirnaa sameynta ciidan qaran oo ka kooban gobolada dalka oo dhan. Waxaanu
xeraynay maleeshiyaad aad u badan. Kolkii maleeshiyaadkaas hubka laga dhigo
waxaa qaarkood loo jihayn doonaa meherado kale si ay u helaan howl ay qabtaan.
Ilaa toddoba kun (7000) oo ciidan ah ayaa la xereeyey loona bilaabay tababar
kala duwan. Ciidankaas barkiis waa dhameysteen tababarkodii barkii kalena waa ku
guda jiraan”Qorshe loogu magac daray qorshaha nabada iyo xasilida dalka ayaa la
diyaariyey waxaana uu horyaalaa baarlamaanka si ay goąan uga gaaraan ayuu yiri
madaxweyne c/lahi yusuf. Qorshahaas kolkii baarlamaanku ansixiyo waxaa loo
gudbin doonaa wadamada IGAD oo iyana dersi doona, ka dibna usii gudbin doonaa
ururka midowga Afrika. Markii qorshahaan laysla gartona waxaa loo gudbin doonaa
Jamciyada quruumaha ka dhexaysa si soomaaliya looga qaado cunaqabataynta hubka.
Arintaasi waxay suurto gelineysaa ayuu yiri madaxweynuhu in Soomaaliya ay
yimaadaan ciidan nabada ilaaliya. Ciidankaas oo qeybahooda ugu horeeyaa noqon
doonaan kuwo ka socda dalalka suudaan iyo Ugaandha. C/lahi yuusuf waxaa uu ku
celceliyey inaaney ciidankaasi noqon doonin kuwo soomaalida hub ka dhiga balse
ay howshoodu ku ekaan doonaan iney ilaaliyaan dhismayaasha dowlada iyo meelaha
dakhliga qaran sida dekedaha iyo garoomada diyaaradaha. Waxaa kale oo ay
ciidankaasi ka qeyb qaadan dooonaan tababarista qeybaha kala duwan ee ciidamada
soomaaliyeed.
Dhisida maamulka gobolada
Waxuu kaloo sheegay madaxweynuhu in lagu dhex jiro hawshii maamul u sameynta
gobolada kala duwan ee dalka. Gobolo badan ayaa la dhemeeyey kuwo waa lagu guda
jiraa kuwa kalena waxaa la qorsheynayaa in laga howl galo
Dibudhiska dalka
Dhinaca qorshaha dib u dhiska dalka,waxaa uu madaxweynuhu sheegay in
dalal badan oo ay ka mid tahay iswiidhan ay ka qeybqaadan doonto dib u dhiska
wadanka soomaaliya. Waxaa uu sheegay in shir arinkaas ku saasan la qaban doono
sanadkan dhamaandkiisa. Shirkaas waxaa marti gelin doona Iswiidhan ama dowlada
talyaaniga.
Aqoonyahankkii soomaaliyeed xagee ka baxay.
Isagoo la hadlaya aqoonyahanka soomaaliyeed waxaa uu yiri C/lahi yusuf:
-Haddii aad tihiin aqoonyahankii soomaaliyeed waa ka tagteen wadankii soomaaliya.
Waxaa laga yaabaa inaad u adkeysan weydeen dhibaatadii iyo dagaaladii ka jirey
wadanka. Maanta wadankii intiisa badani waa nabad ee kaalaya oo nagala qeybqaata
dhibta si aad dheefta wax uga heshaan. Haddii kale raggii ku jabay ee wadanka ka
sheqeeyey oo u dulqaatay dhibtii iyo wax walba oo jirey hadhow idin oran maayaan,
war hooya kheyrkaan. Lama huraan waa cawska jiilaal ee aqoonyahanow kaalaya oo
dhib u dhiska dalka ka qeyqaata, ayuu yiri madaxweynuhu. Wuxuu kaloo intaas
raaciyey in ay dowlada iswiidhan ka codsan doonaan in aqoonyahanada soomaaliyeed
ee ku nool dalkan ay mushahar u qoraan si ay uga shaqeeyaan dalkii soomaaliya.
Waxaa uu kula dardaarmay in aqoonyahanku diyaarsado ( qualification-kiisa) ama
heerkiisa aqooneed. Guud ahaan waxaa uu soomaalida reer iswiiidhan kula
dardaarmay iney midoobaan oo ay wax ka noqdaan dalkan iswiidhan. Waxaa uu yiri
waxaad tihiin safiiro dhamaantiin, haddii aad wanaag sameysaana waa mid dan u ah
dadka soomaaliyeed oo dhan. Haddii aad ceeb sameysaana waa mid dhaawacaaya
dhamaan magaca soomaaliyeed. Intaas waxaa ku eg khudbadii madaxweynaha oo aad u
dheereyd meelo kala duwana taabaneysey.
Gebagabo
Guud ahaan si wanaagsan ayuu u dhacay kulankaas lala yeeshay madaxweynaha.
Balse waxaa ii muuqday meelo ay ka jireen dhaliilo badan, loona baahan yahay in
wax laga qabto mustaqbalka. Dhaliishaas waxaa iska leh raga howlwadeenada ka ah
sida arimuhu u dhacayaan. Walow uu yaraa wakhtiga la haystey in la diyaariyo
kulanka madaxweynaha iyo dadweynaha, hadana wakhtigaas yar wax badan ayaa la
qaban karey haddii loo shaqeyn lahaa si hufan.Tusaale ahaan ma aaney jirin haba
yaraatee wax qoraal ah oo ku saabsan sida howluhu u dhacayaan, iyo qorshaha
wakhtiga iyo cida hadleysa iwm. Waxaa laga yaabaa in dad badani yiraahdaan
howshaas lagama gaarin oo wakhti ma jirin. Taas cudurdaar ma noqon karto, oo
xitaa haddii qorshe fiicani jiro waxaa lagu qori karaa kacanta ka dibna waxaa la
gelin karaa koobi si looga sameeyo waraaqo badan. Waxaa iyana ka muuqatey ragga
madaxweynaha howlwadenada u ah isku dhexdaadsanaan badan, iyadoo aan la
garaneynin qofka maamulka howsha gacanta ku haya. Balse ay jireen dareewaliin
badan. Arrinkaasina waxaa uu keeni karaa qaladaad badan.
Qaabka ay howlwadeenadaasi ula hadlayeen dadweynaha meelaha dhaadheer uga yimid
ineydhegeystaan lana kulmaan madaxweynaha ma aaney ahayn mid nimaadsan oo xifad
wanaag ku dheehan tahay.Waxaa la doonayaa dadka in la qanciyo oo si wanaagsan
loola hadlo, meeshana aan marna laga saarin in madaxweynuhu uu yahay madaxweyne
QARAN. Waxaa iyana aan meesha kasoo xaadirin warbaahinta waaweyn ee wadankan
iswiidhan. Kolkii aan weydiiyey nin ka mid ah howl wadeenadaasna, ima aanu siin
wax jawaab ah oo i qancisa.
Qof kasta oo hayo jogo sare sida madaxweyne ama ra,iisul wasaare waxaa howshiisu
ku xiran tahay hadba dadka la shaqeeya kartidooda iyo heerkooda aqooneed. Haddii
dadkaas aaney lahayn heerkii maamul ee loo baahnaa ama ay awoodooda si qalad ah
u isticmaalaan, waxaa ay arintaasi saameyn weyn ku yeelaneysaa natiijada howsha
guud ee shakhsiga madaxda ah. Kolkii ay dhacday dhulgariirkii bada ee aasiya,
ayaa la weydiiyey ra'iisul wasaaraha iswiidhan, waxa sababay in go'aano badan oo
qalad ah la gaaro ayaamihii dhibaatadu taagnayd. Waxaa uu ku jawaabey Anigu
waxaan ku xirahay hadba akhbaarta iyo macluumaadka ay i siiyaan dadka ila
shaqeeya ee aan arinkan u xilsaartay. Marka haddii xagooda qalad ka yimaado
waxaa ay saameyn ku yeelaneysaa howshaydii.
Waxaan tusaalahaas u soo qaatay inaan muujiyo sida ay isugu xiran yihiin howsha
ninka madaxda ah iyo tan dadka isaga la shaqeeya. Guntii iyo
gabagabadii waxaan rajeynayaa in dadka la shaqeeya madaxweynaha kolkii uu
dibadha maraayo ay muujiyaan howl wanaagsan oo ay xirfad shaqo ku dheehan
tahay. Howl wadeenadu yaaney ilaawin in madaxweynaha loo doortay si qaran, uuna
madaxweyne u yahay dadka iyo dalka soomaaliya oo dhan. Walow aanan helin fursad
dheer, hadana kulanka dadweynaha ka dib waxa aan ka qeyb qaatay casho loo
sameeyey madaxweynaha, kolkaas oo aan salaamay isna dhaafsanay dhowr kalmadood.
Waxaan qabaa in haddii la helo rag madaxweynaha la shaqeeya oo leh xirfadii iyo
debecsanaantii laga rabey dadka noocaas ah, in wax badan la hagaajin karo.
Mahadsanidin
C/risaaq Maxamed Xuseen,
Eskilstuna Sweden
habdirisak@hotmail.com
Faafin: SomaliTalk.com | May 3, 2006
XABSIGA THAILAND:::
»Waraysi Ku saabsan Wiilasha Ka Tirsan Ciidamada Puntland [Dhegeyso]
.Warqado is-Khilaafsan
oo uu Cabdi Cali Cigaal ka Qoray 3da Soomaalida
.Soomaalida NewZealand oo Baaq u diray Madaxweynaha DFKMG & DGPL
»Saddexdii Soomaalida ahaa oo lagu Xakumay min Toban
(10) Sano ..
»XABSIGA
THAILAND:::
01 |
02 |
03 |
04 |
05 |
06 |
07 |
08 |
09
|
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
Nin dilay Macallin Dugsi Qur’aan oo lagu Qisaasay Muqdisho
»Shariif Xasan “Ra’isul
Wasaare Geeddi wax lagu qanci karo..
»Shiikh Xasan Daahir “Ciidamo
laga keenay gobol gaar ah ma..
»Xuseen Caydiid oo la filayo
in maalinta beri ah uu soo gaaro
»C/llaahi Macallin “Hay’adaha
Caalamiga ah waxaan ugu..
»Iska hor imaad shalay ka
dhacay Magaalada Baydhabo…
»Shir ay London ku yeesheen
Jaaliyadda Digil & Mirifle
»Dagaallo dhex-maray
ciidammada xoreynta & kuwa cadowga
Wararka oo dhan
ka akhri halkan... Guji... May 3
| 
Daabaco
Boggan | Print