Waxaa wax lala yaabo ah in Samsam uxiran tahay dembiga laga galay daraadiis, looguna xukumay xukunka aan cid kastoo maqasha aysan wali garaysan, sabab tuna ay tahay "Kor waayeel waa wada indho" umada Soomaaliyeed waxaa kujira sharci yaqaan iyo cuqaal miiran, waxaa kaloo iyana aan meesha ka marnayn in qofka hadlaya hadalkiisa la dhagaysanayo lana fahmayo dulucda hadalka, hadaba bal aan aragno hadalka uu markii ugu horaysay uu Saxaafada Siiyey Madaxweyne ku-xigeenka iyo nuxurkiisa, waxaase aad loola yaabay sida Axmed Siciid Cige oo wariye u ah BBC-DA Af-ka Soomaaliga siduu ugu xaglinayey dhinaca Yaasiin aadna uu u weerarayey Xuquuqul Insaanka gudaha.

Marka ugu horaysa hadalku wuxuu isugu biyo shubanayey hanjabaad iyo dhaar lala beeg sanayo qolyaha Xuquuq Insaanka Reer Hargaysa iyo fashilaad xukunkii Maxkamada inuusan sax ahayn Samsamna lasiidayn doono si xeer jajab ah.

Hadalkii Yaasiin qaybo ka mida anagoo sookoobnay;

• Wuxuu sheegay inuu arinta hada uga hadlayo maadaama xukun dhacay
   
• Xuquuqul insaanku daraf kaliya ayey howsha ka wadeen oo ka tooc sanayeen
   
• Xuquuq Insaanku waa cadowga SL, waxaana ku cadaynayaa waxay sheegeen waxaan jirin, kufisi iyo jirdil
   
• Waan is arki doonaa xukuumad ahaan inan yarna noo xiraanmayso, cidii soo istic maashayna waan daba soconaa kana hari mayno!.
   
•  Kaasi waa shaqsi dibada iyo gudahaba waa joogaan
   
• Isbahaysiga laftooda iyagaa buunbuuniyey kana hordhacay waxaan xaqiiqadiisa lagaarin, waxayna dhaheen waa la kufsaday, waana la jirdilay.
   

• Bishii Novermber 14-kii, 2004, xildhibaan Golaha Guurtida ka tirsan, saddex masuul oo isbahaysiga Caddaaladda iyo Nabadda oo uu ku jiro agaasimaha fulinta Samotalis,

  Waxaan leenahay markii arinkan soo afjarmo, cidii heerkan gaar siisay waxaan u yeelanaynaa fiiro gaara. 
   
• Waytimid guriga waana lagaran waayey hooyaday baa loo geeyey way garan wayday, waxaa loo geeyey ninaan isku magac nahay, wuu garan waayey, dabadeena Caaqilka reerka ayaa loo geeyey, Chief Caaqil Cismaan Xuseen Xirsi, isna walaal kiis buu ugeeyey halkaas baa laga xiray.
   
• Waxaa iigu wardanbaysay markaan iri u geeya ninkaan isku magaca nahay, waxaana ii xigtay waa la kufsaday, waxaana amray in lasoo baaro dhaqaatiirtiina waxay caday say inaanay waxba qabin.

Waxaan fiirinaynaa ama is dultaagaynaa hadalka Madaxwayne Kuxigeenka, kadibna akhristayaasha ayaan u daynaynaa xukunkeeda.

1. Marka ugu horaysa wuxuu sheegay inuu arinta garsoorka u daynayey, oo uusan doonayn inuu dhex galo, isla su'aal kalana wuxuu ku sheegay inaan inan yar u xiraan doonin oo la sii daynayo, hadaba halkaas waxaa cad isburin wayn waayo ilaa hada maxkamadii xukuntay gabadha lagama hayo inay xukunkeedii ka noqotay, ama uu qalad ahaa, hadaba miyeysan ahayn fara galin garsoor?.
    
2. Hadalkiisii ahaa Xuquuqul Insaanku howsha hal dhinac ayey ka wadeen, waxaana lawada soconaa inay u tageen Maamulka SL lana hadleen, gabadhana u qabteen Qareeno ilaa aakhirkii la xiray, markii kuwii gudaha dhag jalaq loo siin waayeyna ay Baaq Caalami ah ka soo saareen, hadaba taasi miyeysan ahayn hadal la iska yiri?.
    

3. Waraysiyadii Axmed Siciid Cige: AXMED YASIN: Dhegeyso | amaHalkan RAAQIYO: Dhegeyso | ama Halkan Waraysigiga Raaqiyo oo Qoraal ah...

   Qodobkan odaygu wuxuu ku cadeeyey cidii ka fikir duwan haba u dhasheen SL inay yihiin cadowga SL, sababtoo ah maxay xaqiiqada u qarin waayeen oo arinta u sheeli waayeen soo laguma haysto?.
    
4. Su'aashan Yaasiin wuxuu ku cadeeyey inay ceeb ku tahay dad maamul sheegayana oo walibana caalamka ka gadaya inay Soomaali ka go'i karaan inay ceeb ku tahay inay gabar yar xirtaan ilaa xad kaasna isla gaaraan, taasise miyeysan lagud boonan inay gartaan mar hore? "ilayn talo isuma kaa sheegto", wuxuu kaloo cadeeyey gabadha da'deeda yaraanteeda oo hada ka hor taliyihii uu'udiray ka been sheegay, hadaba akhristoow soo nooma cada in shacabka reer SL ubaahan yihiin gurmad, goosashana ha iga hadho.
    
5. Wuxuu kaloo sheegay in gabadha la soo isticmaalay ciddii soo dirsatayna ay ku raad joogaan, markii la yiri ma ninkii reer Boosaasaana, wuxuu ku jawaabay arintu intaa ka weyn ninkaasina waa shakhsi, ee waa qaar jooga dibada iyo gudahaba, hadaba waxaa is waydiin leh ma SL dhexdeedaa arintii ku soo noqotay waxay socotaba, waa'ayo se cidda loo jeedo dibad iyo gudaba?.
    
6. Wuxuu kaloo eedayn dusha kaga tuuray Isbahaysiga cadaalada iyo nabada SL oo Yaasiin ku eedeeyey inay howsha ka hor dhaceen, sameeyeena waxaan loo baahnayn ayna sugaan inta xeero iyo fan dhaal kala dhacayaan, markay arintu dhamaatana ay ka hadlaan, hadaba akhristoow maxay ka yihiin Xuquuqul insaan haday sugayaan markay arintu dhamaato, miyeysan kuula muuqan arintu maxaad SL-ta cusub ee uu MK kayahay Yaasiin uga mid noqon wayday?.
    
7. Wuxuu aad ugu han-jabay uguna dhaartay Qolyaha Xuquuqul Insaanka Gudaha, illaa kuwa dibada ama Caalamiga ah meel uu usoo maraba mahayee, arintan oo kuu cadaysaysa sida la isugu caburinayo Hargaysa, walibana hay'adaha aan dowliga ahayn, maxaad moodaa kuwa dowliga ah ama shacabka reer SL?, Waxaa xusid iyo amaanba mudan sida ay Isbahaysiga Caddaaladda iyo Nabadda Somaliland uga hadleen xukunka maxkamadu ridey iyo sida uusan u waafaqsanayn dastuurka, ayagaana naga kaafiyey inaan soo qoro mar labaad.
    
8. Wuxuu cadeeyey inay gabadhu gurigiisa timid, uuna ka shakiyey, kadibna ku xawilay Caaqilka reerka Caaqil Cismaan si uu arinta meel usaaro, kadibna in halkaa laga xiray iyo guriga caaqilka walaalkiis, waxaa ka fajicisay dhaga badan oo maqlay hadalka MK inuu markii ugu horaysayba uu gabadha ku wareejiyey Caaqilka reerkooda, hadaba sidee bay macquul ku tahay gabar gacanta laga galiyey nin kaaba qabiil ah ama wata magac xushmadeed in loo gacan dhaafo oo laga kaxaysto guriga reer Caaqilka illaa walaal kiisba waa caaqilka oo kaleba, haday dhacdaysa uusan markiiba arinta u xalin?, sida lagu yaqaano dadka wata magacyada xushmada, arintaan oo awal ceebtu waxay si khaasa u haysatay Maamulka Riyaale hadana waxaa kusoo biiray golihii Isimada, taasoo dad badan maskaxdooda ku soo dag dagaysa sababta keentay inay ka aamusaan Salaadiinta reer SL howsha gabdhaas yar ee agoonta ah inay tahay in iyaga laga soo bilaabay oo ay ka xoog badisay SL-nimada cusub.
    

9. "“Xaggee bay danta Somaliland ku jirtaa? -Ma runta oo la sheego iyo xaqiiqada oo loo gonda-dego ayay ku jirtaa danta ummadnimadeenu? -Danta dalkeennu ma ceebta oo la huursado oo la is yidhaahdo sumcaddeenay dilaysaa, bay ku jirtaa? -Mise waxay ku jirtaa xumaanta oo ciddii ay ku kooban tahay la kashifo laguna ciqaabo? " Isbahaysiga cadaalada iyo nabada SL

   Jawaabtiisan waxay burinaysaa tii ka horaysay oo hadalka ayaa is duqaynaya, wuxuuna yiri aniga waxaa iigu war-danbaysay markaan udiry ninkaan isku magaca nahay, waxaana ii xigtay waa la xiray waana la kufsaday, waa wax lala yaabo waxaa loogeeyey Caaqil Cismaan oo guriga walaal kiis baa  afar bari kadib laga xiray bal idinku is waafajiya aan idiin daynee, taasina waxay ku tusinaysaa wax kasta oo la isku duduwo inay meel uun ka siibanayaan, Waraaqaha dhaqaatiirta uu ku qancay Yaasiin waa kuwa maamulkiisa hoos taga ee ma'ahan kuwo madax banaan horaana Somaali utiri "Nin kudilay Har kuuma jiido" hadana waxaad aragtaa nuqulkooda ee bal idinku meel u dhaqaajiya. [Dhanka hoose ee qoraalkan ayaan kaga hadli doona waraaqaha dhakhaatiirta ee oo aan hayno nuqulkooda.]

Hadaan soo aruurino hadalkaan, waxaa noo soo baxaysa cadaalad darada ka jirta Hargaysa iyo u qalmin la'aanta xilalka dadka ku magacaaban, arinta Samsamna inay Hargaysa oo dhan gaadhay laakiin ay noqotay "gacmo geel jire oo kor loo mayray" Samsamna ay u rahmantahay danbiga laga galay, waayo hadii lasii dayn lahaa waxaa baaraya dhakhaatiir madax banaan sidaa daraadeed waxaa soo baxaya wixii la qarinayey oo laga been sheegayey, marka waa inay danbiga loo gaystay madax furasho loogu haysto, sidoo kale waxaa cad inaysan ku qanac sanayn xukumida Samsam ay xukumeen kuna sii dayn doonaan xeer jajab, taasoo kuu caday naysa in Samsam dusha laga saaray danbi aysan lahayn laakiin si loo ilaaliyo Sumcada dhulka taal ee dhiriqaysan ee Maamula SL ayaa waxaa danbi dusha looga tuuray gabadhaas si loogu ekaysiiyo kiis jira iyo qof danbiila ah, waxaana la isku raacay in kaligii talis nimada ka jirta Hargaysa aysan Soomaaliya horay usoo marin waligeed xataa xiligii Siyaad Barre inay Hargaysa Buro sido, waxaase layaab mudan sida giraanta ay u soo galeen Salaadiinta SL taariikhdana ay ugu gashay magac xumadaa siiba Caaqil Cismaan, waxaase war ku idil yahay shalay masoo noqo nayso laakiin waa taariikh qoran.

Axmed Siciid Cige: Shalay  | Maanta

Waxaa iyana Xusid mudan Axmed Siciid Cige oo shalay ahaa wariyaashii qaranka Soomaaliya ay soo taba bartay gaarayna illaa heer qaran, illaa hadana lahayo  isagoo ka war bixinaya OKTOOBAR-radii Siyaad Barre oo hadlaya ugu yaraan shan saacadood oo xiriira oo aan kala go' lahayn, illaa dadka qaar ka yiraahdaan malaha wadnaba kuma jiro, hadana Maanta isu badalay mid xag jira, inagoon ku dheeraanayn hadalkiisa, waraysiga uu qaaday waxaa cad inuu uga gol lahaa inuu ku hujuumo kuna cabsi galiyo ama dadka ku jeediyo Qolyaha xuquuqul Insaanka Hargaysa waraysigiisiina wuxuu uun ahaa war saxaafadeedkii oo laga sii daayey BBC-da sida ku cad warsaxaafadeedka MK waxba kuma kala duwana [Shirkii Jaraa'id ee 19/12/2004 uu MK ku qabtay Hargeysa oo ay goob joog ka ahaa Wasiirka Caddaalada Somaliland, mudane Axmed Xasan Cali "Casoowe" iyo Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta Cali Cilmi Geelle], halka dhowr iyo tobanka su'aalood oo uu waydiiyey Yaasiin laba qura Samsam ka qusaysay inta kalena loogu dhaaranayey Xuquuqul Insaanka Hargaysa si aysan mar danbe arintan oo kale uga hadlin, mana ahan Saxaafada Hargaysa mid ku ceeba inay garab istaagaan Maamulkooda oo waad arkaysaan sida uu'u hadlayo Cige iyo qaar ka mida warbaahinta Hargayasa, waadna arkaysaa sida uu Yaasiin abaal gud uga dhigay amaan kaalintay ka qaateen caburinta arinta Samsam, dad badana waxay filayaan in BBC-du ka fiirsan doonto Cige, waraysigana mar labaad ku soo celin doonto, ugu danbaytii waxaan akhristaha sharafta mudan u daynaynaa bal inuu nala qiimeeyo arintan.

RAAQIYO OOMAAR OO KU CELISEY IN "SAMSAM SHEEGTAY IN LA KUFSADAY": Kaddib markii aan qoraalkaan daabacnay, isla mar ahaantaasna soo daabacnay waraqihii dhakhaatiirta ee maxkamadu ku banaysatay xariga Samsam (hoos ka akhri), ayaa Axmed Siciid Cige waraysi hal-haleel ah la yeeshay Raaqiya Cabdillaahi Oomar oo madax ka ah hay'ada African Rights, Raaqiyo oo mar labaad cadaysay in 'Samsam sheegtay in la kufsaday": Dhegeyso waraysigii:  Dhegeyso Halkan | ama Dhegeyso Halkan. Jawaabta waraysigaas cusubna akhristayaasha ayaan u dhaafnay, hadana aan u gudubno qoraanka intiisa kale...

Haddii aan dib ugu laabano arinta meesha taal oo ah in ay xabsiga Hargeysa kujirto gabar da'yar oo Agoon ah, gabadhaas oo lagu soo eedeeyey in ay haybteeda been ka sheegtay iyo in ay shirqool iyo basaasnimo la maaganayn MK. Hadaba qormada hoose ayaan ku faahfaahineynaa labadaas qodob ee Kufsiga iyo Basaasnimada:.

Waraaqihii Dhakhaatiirta Hargeysa ee Maxkamadu Ku Banaysatay Xukumidda Samsam