1. SomaliTalk: Dr.Qasim imisa jeer ayey hada ka hor dawladda
Soomaaiya u dabaal degtay munaasabadan maanta?
Dr.Qaasim: : waa markii ugu horaysay taariikhda Soomaaliya, hada
qudheedana waad arkaysaan in aanaan wax xaflad ah oo aan ku
xusayno maalintaan caalmaiga ah aanaan qaban sababo fara badan
oo jira awgood:
SomaliTalk. maxaa ka mid ah duruufahaas idinka hor taagan?
Dr.Qaasim: Qasim: waxaa ugu horeeya horta in aanan dalkeeniiba joogi ee
reera muskood taaganahay, waxa ka mid ah in aanan wax dhaqaalo
ama santuuq la diyaariyey haysan, waxa ka mid ah in aan weli ku
mashquulsanahay dhismihii Wasaaradda khusaysa iyo weliba guud
ahaan dhismihii haykalka dawladeed ee wax lagu kala hagi lahaa,
iyo waxyaalo kale oo badan.
SomaliTalk. Ma qiyaasaysaa in aad sanadka dambe si rasmi ah ugu
dabaal degi doontaan munaasabadan?
Dr.Qaasim: aad baan ugu rajo weynahay
SomaliTalk. Hadaan u soo dhaadhacno xaalada Deeganaka Soomaaliya, maxaa
dhib ama wanaag ah ee ka jira Somaliya xaga Deegaanka ama
Bii'ada?
Dr.Qaasim: Dhab ahaantii ma dhihi karo wax wanaag ama horumar ah ayaa ka
jira Soomalaiya xaga Bi'ada laakiin nasiib darro waxa ka jira
dhib aad u weyn oo ka imaanaya xaga Bii'ada oo hallaynaya
deegaanka guud ee dalka, isla markaana si xumaan ah u
taabanahaya nolosha dadka, duurka, duunyada, daaqa, iyo dhamaan
inta noole iyo ma nooleba ah.
SomaliTalk.com. Wax ma noga sheegi kartaa dhibaatooyinkaas aad
ka cabanayso ee deegaan bi'taanka ah?
Dr.Qaasim: waa taan hadda ka hor ba ka waramay oo ma ahan wax hada la
soo koobi karo, laakiin hadaan wax ka taabto waxa ka mid ah;
burburka deegaan ee gaaray xagga beriga isaga oo ka imaanay
ficilada dadka ee ay ku boobayaan kheyraadka dabiiciga ah, sidoo
kale burburka soo gaaray badda iyo noolaha ku jira oo isna ka
dhashay halamsiga iyo kala boobka lagu hayo kheyraadka kala
duwan ee badda. Waxaa aad iyana loo waxyeeleeyey hawada dalkeena
oo lagu soo daayey qiiq iyo sun khatar ah.
Intaa waxaa ka sii daran sunta la taaan karo ee lagu aasay ama
lagu daadshay bad iyo berriba, siiba midda muuqata ee dul
ceegaagta xeebaha dalka. waxaas oo dhamina waxay sababayaan
cuduro halis ah oo si tartiib tartiib ah uga dillaaca dalka
iyaga oo waxyeelaynaya kulli dadka, duunyada iyo daaqoodaba.
teeda kale ta ugu darani waa in aan dib dambe loogu noolaan
doonin geyigaan hadaan iminkaba la daba qaban oo laga deyn
waxyeelaynta deegaanka.
SomaliTalk. Raalli ohow aan kaa dhex galee, marka aad adigu
hada noo sheegayso waxas oo dhan oo dhibaato iyo wel wel soo
foodle ah maxaad isugu dayi weydeen in aad wax ka qabataan
idinku ka mas'uul ahaan iyo xataa ka aqoon yahan ahaan?
Dr.Qaasim: Waa runtaa oo horta kuwaasi waa su'aalaha ugu horeeya ee
qofka maalinta qiyaamha la weydiinayo, mas'uuliyadiisii sida uu
u gutay iyo aqoontii Allaha siiyey sida uu u isticmaalay, laakin
walaal waxaa jirta in qofka bani'aadamka ihi uu marba intuu
tallaabsan karo uun dhaqaaqayo oo qofna ma awoodo in uu fuliyo
hal uusan wax tabar ah u lahayn.
SomaliTalk. Haa laakin anaga oo xataa ka eegayna dhanka aad ka
eegtay ee diinigi ah, sow ma ahayn in qofku haduusan waxa ficil
ahaan wax uga qaban karin uu hadal ku dayo, haduu hadalka gabana
uu ugu yaraan uurka ka nebcaysto?
Dr.Qaasim: Waa runtaa oo hada waxay ila tahay aniga iyo asxaabtayda kale
ee uu waajibkaasi na wada saraan yahay waxan ku filanahay
xilligaan horta waa afka addinkana waan isku dayeynaa laakiin
guushu xagga Eebbe ayey ka tahay.
SomaliTalk. Dr. Qasim waxan ognahay in adigu aad xilkaan haysay
tan iyo muddo hore oo aad dawladii Carta lagu so dhsiayna ka
ahayd isla jagadaan Xoghayaha joogatada ah ma waxaad leedahay
mudadaas dheer oo dhan wax tabar ah uma aanu lahayn in aan
deegaanka dalka oo khatarta intaa la eg ay ka jirto wax ka
qabano? mise kula tahay in aad waxaad mudadaas dheer ee shanta
sano ah ku qaban weyday aad hada ku qabanayso?
Dr.Qaasim: Waa run mudadu way dheer tahay oo intaa wax weyn baa lagu
qaban karay laakiin mar waliba waxaa jiray caqabado waa weyn oo
ku filan inay hawsheena cuuryaamiyaan, haday ahaan lahayd xag
siyaasad, xag dhaqaale, xag amni, xag farsamo, xag tacliin iyo
dhinacyo kale intaba.
SomaliTalk. Ma noo jilcin kartaa waxaad ula jeedo xag siyaasad,
xag farsamo, xag tacliin, iwm?
Dr.Qaasim: Haa sidaad ogtihiinba dalkeena siyaasadiisu aad bay u
cakirnayd tan iyo 15 kiisano ee la soo dhaafay, siyaasad
xumiduna waa mid ka mid ah caqabadaha ugu horeeya ee horumarka
hakiya waayo hadaan siyaasad midaysani jirin wax hay'ad ah oo
habsami ushaqyan kartaa ma jirto. tan Farsamada hadaan
faahfaahiyo waxaad dareemi kartaan in shaqadan aan ka hadlaynaa
tahay mid had iyo jeer u baahan qalab casri ah oo lagu xaqiijiyo
ama lagu asteeyo mana haysano wax qalab ah anagu. hadaan u
dhaadhacno tan tacliinta aan idin weydiiyee ma iisheegi kartaan
xataa saddex aqoon yahan oo Somaali ah oo soo baratay cilmiga
Bii'ada bal car hebel iyo hebla ii dhaha.
SomaliTalk. Hada ma waxaad leedahay mudadaas dheer oo dhan
Wasaaradeenu waxba ma qaban ee waa iska jirtay uun?
Dr.Qaasim: Maya, sidaa maahan wax weyn baan qabanay, waxaanba dhihi
karaa waxaanu nahay wasaaradda keliya ama labaad ee wax qabatay
mudadii dawladdii Carta hadana inaga iyo Arimaha dibada oo qudha
ayaaba ka shaqayna.
SomaliTalk. Maxaad qabateen oo la taaban karaa?
Dr.Qaasim: Waxaan mar hore dhisnay xafiiskii iyo qalabkii adeega
xafisika oo nagu filan ilaa hadana noo yaalla oo aan ku
shaqyanaa iyada oo aanan weligeen shilin mushaaro ama qalabayn
ah ka helin xagga dawladda. Waxan xubin buuxda kaga dhignay
Soomaaliya Axdiyaal caalami ah iyo kuwa heer gobol intaba kuwaas
oo u soo jiidaya inay Somaliya wax la qabsato faceeda. waxan
diyaarinay qoraalo iyo xog aruurin aad u ballaaran oo ah meel
laga duulo ama laga saan qaado. waxan caalamka gaarsiinay xogta
dhabta ah ee Bii'ada Soomaaliyeed oo sababtay in maanta aad loo
wada daneeyo, Waxan ku faafinay dalka wacyi gelin buuxda oo soo
jeedisay indhaha Soomaaliyeed, waxan diyaarinay nidaamyo wax soo
saar oo aan ku jihaynayno dadka ka shaqaysta burburinta
kheyraadka dabiciga ah ee bad iyo bariba ku jira. iyo waxyaalo
kale oo anana halkan ku soo koobi karin.
SomaliTalk. Hadda maxaad ugu baaqaysaa inta ka shaqaysata
dhofinta iyo burburinta kheyradaka dabicga ah oo ay ku jirana
kuwa dhuxusha dhoofiya iyo kuwa Kallunka sida sharci darada ah u
gurta ama kuwa macdanta qota iwm?
Dr.Qaasim: Kuwaas oo dhan waxan ugu baaqayaa in ay dib isugu nqodaan o
ka fiirsadaan in waxa ay cunayaani yihiin xalaal iyi inay xaaran
yihiin. Ilaaha awoodaa sare leh waxa uu yiri: "Cuna oo Caba hana
ku xad gudbina" sidoo kale wuxuu yiri: "Ku socda Dhulka
guudkiisa (dhan walba), kana cuna risqigiisa, Xagiisa (Allah)
ayeyse noqoshadu tahay". hadaysan xataa aakhira iyo xalaanimo ka
fikirayn ha u fikirayn caruurtooda dambe oo wax ha u reebeen.
Ugu dambaystiina waxan walaaladaas ku waaninayaa inay raadshaan
ilo dhaqaale oo ka wanaagsan kuwaas lagu colaadinyo ee ay hada
ku jiraan oo taariikhdooda mugdi gelinaya.
Daabaco
Boggan | Print
