HESHIISKII UU RASUULKU SCW LA GALAY YAHUUDDII MADIINA
Yahuudii
madiina daganayd sidaan soo tilmaanayba waxa ay ka koobnayd
sadex qabiilo oo lakala oran jiray Banuu Qaynuqaac, Banuu
Nadiir, iyo Banuu Qurayda, sidoo kale waxaa jirtay yahuud
kale oo daganayd dhulkaas xijaas sida khaybar iyo
agagaarkeeda.
Yahuuddaas
oo ka soo guurtay dhinaca Shaam timidna Madiina iyo
agagaarkeeda waqti hore waxay barteen luuqaddii carabiga,
waxayna qaateen dhaqankii carabta. Saddexdan qabiil ee
yahuuddu waxay xulafo la kala ahaayeen labadii qabiil ee
carabta ahaa ee Madiina deggenaa (aws iyo khasraj) sidii aan
soo sheegnayba.
Yahuuddu
carabta waxay u ahaan jireen culimo maxaa yeelay waxa
ahaayeen ehlu-kitaab oo diintii Nabi Muuse ayey hasteen.
Waxayna markii hore ugu faani jireen "Nabi ayaa aakhiru
samanka imaan doona, waana rumeyn doonaa waana idinla
dagaallami doonaa" hase yeeshee markii uu Rasuulkii
kitaabkooda lagu sheegay yimid oo carab ka soo baxay way
diideen, xiqdi iyo xaasidnimo darteed iyagoo oranaya: "anaga
ayay rusushu naga soo bixi jirtey". Kitaabkoodii in badan oo
ka mid ah way beddeleen siiba intii ka warramaysay Nabiga
SCW iyo sifooyinkiisa, waxayna Rasuulka SCW la qaabbileen
colaad iyo xumaan.
Markii
gaaladii qureyshi weydiiso in Maxammed SCW uu Nabi yahay iyo
in kale waxay dhihi jireen "maaha Nabi idinkaana ka toosan
oo ka hanuunsan". Ilaahayna isagoo arrinkaas ka warramaya
wuxuu yiri:
((MA
ARAGTAY KUWA KITAABKA QAYBTA LAGA SIIYEY OO RUMAYNAYA SIXIR
IYO SHAYDAAN, KUNA DHAHAYA KUWA GAALOOBAY KUWAAN (GAALADA
AH) AYAA JID UGA HANUUN BADAN KUWA MU'MINIINTA AH, KUWAASI (YAHUUDA)
WAA KUWUU ALLE NACLADAY, CIDII ALLE NACLADANA U HELI MAYSDI
GAR GAARE)), (
Suuratu-Nisaa 51-52).
Sidoo kale
mararka qaarkood waxay Rasuula SCW u maleegi jireen
shirqoollo ay rabaan iney ku dilaan, Arintaasna weligoodba
caan ayey ku ahaayeen oo rususha Ilaahay qaarna way dili
jireen qaarna way beenin jireen siduu Ilaahay ku leeyahay
Aayadan:
((WAXAA
ILMA BANII ISRAA'IIL KA QAADNAY BALAN, WAXAANA U DIRNAY
RASUL, MAR WALBA OO RASUUL ULA YIMAADO WAXAYSAN NAFTOODU
JECLAYN KOOXNA WAY BEENIYAAN KOOXNA WAY
DILAAN)), (
Suuratul-Maai'idah 70).
Haddaba
yahuuddu iyagoo sidaas rususha Ilaahay la qabbili jirey
haddana Nabigu SCW wuu uga sii xag jirey oo waxay u arkeen
iney iyagu rusulnimada uga xaq leeyihiin maaddaama ay
rusushu iyaga ka soo bixi jiren. Waxay kale oo ay isu
arkayeen siday haddaba aaminsanyihiin iney carabta iyo dadka
kaleba ka sarreeyaan oo yihiin dad Ilaahay doortay.
Yahuuda
dadka kasoo islaamay way yaraayeen, waxayna noqdeen dadka
kuwa ugu cadaawada badan muslimiinta siduu Alleba qur'aanka
ugu sheegay, waana arrin ay caan ku ahaayeen ilaa markii ay
Ilaahay nacaladiisu ku dhacday, waana soo marnay qisadii
Baxiira uu ku yiri Abii-Dhaalib oo ahayd wiilkan ka ilaali
Yahuud, maxaa yeelay haddii waxa aan anigu ka fahmay ay ka
fahmaan way dilayaan.
Yahuuda
qofkii ka islaama waxa ay la qaabili jireen cadaawad, haddii
uu qofkaasi ahaa dadkooda kan ugu sharaf badnaa markii uu
islaamo waxay ka dhig jireen kan ugu xun, waxaan bukhaari
saxiixiisa ku wariyey in markii uu Rasuulku SCW madiina
yimid uu nin ragooda kuwa ugu sharafta badan, uguna cilmiga
badan kamid ahaa oo la oran jiray Cabdullaahi binu Salaama
uu islaamay markii Rasuulku SCW madiina yimid wuxuu ku yiri:
"waxa ay yahuud ogtahay in aan ahay sayidkoodii iyo
caalimkoodii uuna i dhalay sayidkoodii iyo caalimkoodii
marka u yeer oo wax iga waydii (sidaan dhexdooda ka ahay)
intaysan ogaan in aan islaamay maxaa yeelay haddii ay
ogaadaan in aan islaamay waxay iga sheegayaan wax aanan
ahayn. Rasuulku SCW waa uu u cid diray markay u yimaadeena
waxa uu ku yiri: "yahuuday Alle ka baqa, waxaan ku dhaartay
Allihii isaga maahane uusan Alle kale jirin waad ogtihiin in
aan Rasuulkii Alle oo xaqa ahay, aana la imid xaq ee islaama,
waxay dheheen: "m ogin", wuxu yiri: "see Cabdullaahi binu
Salaama dhexdiina ku yahay?", waxay dheheen: "wa
sayidkaayagii nooguna cilmi badan, waxaana dhalay
sayidkayagii ahaana caalimkayagii", wuxu yiri: "ka warama
hadii uu islaamo", waxay dheheen: "xaashaa lillaah ma
islaamayo (madhacayso)", wuxu yiri: "ka warama haduu islaamo"?,
waxay dheheen: "xaashaa lillaah ma islaamayo", wuxuu yiri
ina salaamow usoo bax markaasuu soo baxay oo ku yiri: "yahuudey
Alle ka baqa Ilaah baan ku dhaartay, Allihii isaga maahane
uusan Alle kale jirine waad ogtihiin in uu (Nabi Maxamed)
yahay Rasuulkii Alle SCW oo uu xaq la yimid", waxay dheheen:
"been baad sheegtay", markaasuu Rasuulku SCW (iyagii) iska
bixiyey.
Rasuulku
SCW markuu arkay yahuudda iyo cadaawaddooda iyo ineysan xaqa
doonayn wuxuu sadexdii qabiil ee yahuudda ahaa la samaystay
heshiis ah in la is nabad geliyo, cadowna aan la isugu
kaalmayn, Madiinana la wada difaaco, waxayna qodobadii
heshiiskaasi ahaayeen sidatan:
1. Yahuudu
waxay baxsanaysaa qarashkeeda, (markii magaalada la wada
difaacayo) muslimiintuna waxay baxsanayaan qarashkooda.
2. Yahuudu
waxbay labixinayaan muminiinta inta ay muminiintu dagaalka
ku jiraan.
3. Yahuuda
reer banii Cawf waa ummad muminiinta la nool, yahuudu
diintooday leeyihiin muslimiintuna diintooday leeyihiin, (yahuudu)
waxay leeyihiin ma waalidooda iyo naftooda (waa xor) qofkii
dambi gala oo dulmi sameeya maahane, qofkaasuna ma halaagayo
waxaan naftiisa iyo reerkiisa ahayn.
4. Yahuuda
reer banii Najaar waxay leedahay (xuquuqda) ay yahuuda reer
banii Cawf leedahay oo kale.
5. Yahuuda
reer banii xaarith waxay leedahay (xuquuqda) ay yahuuda reer
banii Cowf leedahay oo kale.
6. Yahuuda
reer banii saacida waxay leedahay (xaquuqda) ay yahuuda reer
banii Cawf leedahay oo kale.
7. Yahuuda
reer banii Jasham waxay leedahay (xuquuqda) ay yahuuda reer
banii Cowf leedahay oo kale.
8. Yahuuda
reer banii Aws waxay leedahay (xuquuqda) ay yahauuda reer
cowf leedahay oo kale.
9. Yahuuda
reer banii thaclaba waxa ay leedahay (xuquuqda) ay yahuuda
reer Cowf leedahay oo kale, qofkii dulmi la yimaada oo dambi
gala ma ahane, isaguna waxaan naftiisa iyo reerkiisa ahayn
ma halaagayo.
10. Reer
Jafna waxay kamid yihiin (yahuuda) reer thaclaba.
11. Reer
banii shudhayba waxa ay leeyihiin (xuquuqda) ay yuhuuda reer
banii Cawf leedahay oo kale, samafalkuna xumaantu is
hortaagaa.
12.
Xulufada reer banii Thaclaba iyagay ka mid yihiin.
13.
Saaxiibada yahuud iyagay la mid yihiin (oo xuquuqdoodo kale
ayey leeyihiin).
14. Qof
iyaga (yahuuda) ka mid ah oo bixi karaa ma jiro, in uu
Maxamed SCW u idmo ma ahane.
15. Qof loo
qaban karo ma jiro dhaawac hore aargudashadiis, qofkii dhib
sameeyana waxa uu halaagay naftiisa iyo reerkiisa, qofkii la
dulmiyey maahane, Allena raali ayuu ka yahay kaas.
16. Cidda
waraaqdaan kala qoratay way iska kaashanayaan cidii la
dagaasha, waxaana ka dhexeeya waanin, waano iyo samafal
xumaanta joojiya.
17. Qofna
loo qaban mahayo xiliifkiisa (dambiga uu sameeyo),
gargaarkana waxaa iska leh ciddii la dulmiyo.
18. Yahuudu
waxay qarashka labixinayaan mumininta inta ay muminiintu
dagaalka ku jiraan, (maxaa yeelay magaalda waa la wada
daganaa mumiminiintaana difaaceysay).
19. Yathrib
gudaheeda waa ka xaaraam (in ay ku xadgudubto) cidda
waraaqdaan kala qoratay.
20. Midka
la magan galiyo waxa uu la mid yahay qofka kale hadduusan
dhib la imaan, dambina galin.
21. Madiina
cid la guma magan galin karo in dadkeeda (Rasuulka SCW)
looga idan qaato ma ahane.
22. Wixii
cusub ee ku soo kordha dadka warqaddaan kala qortay ama
khilaaf laga baqayo in uu wax fasahaadiyo waxaa loo
celinayaa Allaah iyo Rasuulka Alle ee Maxamed SCW Allena
waxa warqaddaan ku qoran iyo wanaagiisa raali buu ka yahay.
23. Lama
magan galin karo qureysh iyo ciddii garabsiisa.
24. Dadka
warqaddaan kala qortay way isugu tagayaan ciddii yathrib ku
soo duusha.
25. Haddii
(yahuud) loogu yeero heshiis ay (cid kale) la galayaan oo ay
samaysanayaan, waa ay galayaan wayna samaysanayaan, iyaguna
sidaas oo kale hadday (muminiinta) ugu yeeraan xaq ayey ugu
leeyihiin muminiinta waxaan ka ahayn cid Ilaahay diintiisa
la dagaalamaysa.
26. Qolo
walba waxaa dusheeda ahaaday in ay (difaacdo) dhinaceeda.
27. Yahuuda
reer Aws waa xor naftooda iyo ma-waalidooduba, sida ay xor u
yihiin dadka saxiifaddaan (kala qortay), waxayna wanaag
barax la' kula joogayaan dadka saxiifaddaan ehelkeeda ah,
samafalkuna waa in uu xumaanta ka soko maraa, kii xumaan
sameeyana isagay dushiisa ahaatay. Allena waxa uu rumaynayaa
(karaali yahay) waxa waraaqdaan ku yaala iyo wanaagiisa.
28. Is ma
hor taago waraaqdaan qof aan daalim ahayn ama aan dambiille
ahayn.
29. Qofkii
Madiina ka baxaya waa aamin kii joogayana waa aamin waxaan
ka ahayn daalim ama dambiile. Allena waa magan galinayaa
qofkii samafala oo dhawrsada Rasuulka Alle ee Maxamedna waa
magan galiyaa.
Sidaas ayuu
ahaa heshiiskii uu Rasuuku SCW la galay yahuudii Madiina
daganayd isaga oo u caddeeyey wax walba, kana dalbay in
nabad gelyo loogu wada noolaado Madiina oo aan la isku
xadgudbin, lana wada difaacdo magaaladaas la wada dagan
yahay, hase yeeshee yahuud oo ilaa waqtigaasba caan ku ahayd
dhagar iyo ballan ka bax ma aysan ilaalin ballaantaas ay
Alle iyo Rasuulkiisa SCW la galeen muddo yar ka dibna waxay
ay bilaabeen ballan jebin, intii hore waxa ay dusha ka
huwanaayeen heshiiskaas hoostana waxay ka wadeen xumaan,
waana arrinta haddaba lagu yaqaano oo ay caalamka ka
dhaadhicisay hase yeeshee islaamku u yaqaano munaafaqnimo,
waxaase la yaab ah in dad badan oo muslimiin sheeganaya ay
siyaasaddaas sahyuuniyadda ee laba wajiilanimada ah u
haystaan tan kaliya ee saxda ah iyaga oo ka indho la
siyaasadda wanaagsan ee islaamka, haddaba sadexdii qabiilo
ee yahuudda ahaa mid walba mar ayuu ka baxay, waxaynuna kaga
hadli doonaa siday ugu bexeen ballantaas iyo siduu Rasuulku
SCW u galay qeybaha soo socda. |