DUULLAANKII DAATU-RIQAAC
Markii Rasuulku SCW ka soo
jeestay laba garab (Qureysh iyo Yahuud) oo ka mid ahaa
saddexdii gaashaanbuur oo Axsaab ku wada jirey ayuu u soo
jeestay garabkii 3aad oo ahaa qabiilladii reer Qadafaan.
Duullaankii lagu qaaday reer Qadafaan wuxuu ahaa mid ka
duwan kuwii hore maxaa yeelay kuwani ma aysan lahayn
magaalooyin iyo dhufeysyo ee waxa ay ahaayeen qabiilo kala
firirsan oo reer baadiye ah.
Duullaankan, oo sida loo
badan yahay, ahaa bishii Rabbiicul-Awal, sannadkii 7aad ee
hijriga. Rasuulku SCW markii uu maqlay in ay in urursanayaan
qabiillo ka mid ah reer Qadafaan ayuu kaxaystay ciidan 400
ama 700 oo nin ka kooban. Madiinana wuxuu mas'uul uga sii
dhigay Abuu Darr Al-qafaari ama Cusmaan binu Cafaan. Labo
maalmood markii ay Rasuulka SCW iyo ciidankiisii ka sii
socdeen, oo ay marayaan meel la yiraahdo Nakhab, ayey la
kulmeen ciidan reer Qadafaan ah hase ahaatee wax dagaal ihi
ma dhicin.
Waxyaabaha dhacay intii
jidka lagu jirey waxaa ka mid ahaa in maalin kulayle ah ay
Rasuulka SCW iyo ciidankiisii meel degeen, markaas ayey
asxaabtii geed hoos fiican Rasuulku SCW uga tageen iyagiina
dhirtii kale isu kala qaybiyeen. Rasuulka SCW geedkii ayuu
markaas hoos seexday, seeftiisiina meel kore ayuu surtay.
Goor uu Rasuulku SCW hurdo ayaa waxaa u yimid nin reer
baadiye ah oo gaal ah, markaas ayuu inta seeftii qaatay ag
istaagay Nabiga SCW. Rasuulka SCW ayaa indhaha kala qaaday
oo arkay ninkan seeftiisii la soo baxay oo dul taagan, intii
uusan hadlin ayaa gaalkii hadlay oo yiri "ma iga baqaysaa?",
Rasuulku SCW "maya" ayuu ugu jawaabay, ninkii ayaa yiri "yaa
iga kaa celinaya?", "Allaah" ayuu Rasuulku SCW yiri. Intaa
markii la is yiri ayey seeftii ninkii ka dhacday, Rasuulku
SCW ayaa seeftii qaatay oo ku yiri "yaa iga kaa celinayaa?",
wuxuu ninkii yiri "noqo mid wax qaada kan ugu kheyr badan",
Rasuulku SCW wuxuu ku yiri "ma qiraysaa in Allaah ma ahane
uusan Ilaah kale jirin, aniguna aan ahay Rasuulkii Alle?",
markaas ninkii yiri "waxa aan kaa ballan qaadayaa in aanan
kula dagallamin, cid kula dagaallamaysana aanan raacin".
Rasuulku SCW markaas ayuu
asxaabtii u yeeray oo u sheegay qisadii iyada oo uu ninkii
ag fadhiyo, ka dibna wuu iska cafiyey, ninkiina markii uu
ciddiisii u tegey ayuu ku yiri "waxa aan idinkaga imid dad
kii ugu kheyr badnaa agtisa (nabiga SCW).
Qisadan iyo kuwa la midka
ah waxa aan ka arkaynaa sida uu Rasuulku SCW u ahaa mid
cafis iyo naxariis badan, in badanna waxa aynu ku arkaynaa
siirada in haddii Rasuulka SCW shakhsiyaddiisa lagu soo xad
gudbo in uusan ka ficil qaadan jirin ee uu iska cafin jirey
iyada oo la og yahay shakhsiyadda Rasuulka SCW oo lagu xad
gudbo in ay la mid tahay islaamka oo lagu xad gudbay,
haddana haddiii aysan ahayn dhib weyn wuu iska dhaafi jirey,
hase yeeshee markii islaamka wax yar lagu xad gudbo wuu ka
xanaaqi jirey oo ka ficiloon jirey sidaa ayaana laga
doonayaa qofka muslimka ah ee waddadii Rasuulka SCW ku
taagan in uu in badan wixii shakhsiyaddiisa la yeelo iska
dhaafo, haddii aysan soo noqnoqon, laakiin haddii diinta
Alle lagu xad gudbo in uu ka qiiroodo oo uu siduu wax uga
qaban karo uga qabto. Sidoo kale waxa aan arkaynaa
geesinimadii Rasuulka SCW iyo sida uusan bani aadamka uga
baqayn, Rabbigiisna ugu kalsoonaa, Alle ayaana ka ilaashay
sharta bani aadamka, wuxuuna Ibnu Hishaam sheegay in
arrintan sababteeda ay aayadan ku soo dagtay.
((DADKA ALLE RUMEEYAYOW
XUSUUSTA NIMCADII ALLE IDIIN GALAY MARKII AY DAD DAMCEEN
INAY IDIIN FIDIYAAN GACMAHOODA (SI AY IDIIN WAX YEELAAN) OO
UU IDINKA QABTAY GACMAHOODA, ALLE KA BAQA, HANA TALA
SAARTAAN ALLE MU'MINIINTU)), (Suuuratul-Maa'ida 11).
Arrinimii kale ee dhacay
duullaankan dhexdiisa waxaa ka mid ahaa in Rasuulku SCW uu
habeen waardiye ka dhigay labada saxaabi ee la kala oran
jirey Cammaar binu Yaasir iyo Cubaaba binu Bishiir, markaas
ayaa iyaga oo is bedbeddalaya u Cammaar seexday, Cubaadana
salaad galay. Waxaa u yimid nin gaaladii reer baadiyaha
ahayd ka mid ah oo ehelkiisii wax la soo yeelay, ka dibna ku
soo nadray in uu asxaabta Nabiga SCW dhiig ka soo daadiyo.
Markii uu yimid ciidankii muslimiinta meeshii uu degganaa
ayuu arkay ninka taagan (Cubaadda) oo gartay in ay yihiin
asxaabtii Rasuulka SCW, fallaar ayuu ku soo ganay oo ku
dhuftay hase ahaatee Cubaada isma dhaqaajin, mid labaad ayuu
ku dhuftay, Cubaadana ma dhaqaaqin, mid saddexaad ayuu ku
dhuftay oo cararay. Cubaada salaaddiisii kama bixin ilaa uu
ka dhammaystay, markaas ayuu saaxiibkiis Cammaar kiciyey.
Cammaar markii uu arkay Cubaada oo saddex fallaarood ku
yaalliin, dhiigguna ka daadanayo ayuu ku yiri "Subxaanallaah,
war maxaad ii kicin weydey?", markaas ayuu Cubaada yiri "suurad
macaan ayaan akhrinayey oo wax aan nacayey in aan iska kala
gooyo".
Ugu dambaynti duullaankan
Daatu-Riqaac oo lagu qaaday qabiilladii reer Qadafaan wax
weyn ayuu ka beddelay jawigi reer Qadafaan oo wixii
duullaankan ka dambeeyey cagaha ayey dhulka dhigeen, waxa
ayna bilaabeen islaamid iyo heshiis. Arrintaas waxaa
caddaynaya in sannadkii duullaankaas ka dambeeyey 8aad ee
qabiillo badan oo reer Qadafaan ihi ku jireen ciidankii
muslimiinta iyaga oo soo islaamay. |