Mudane Yuusuf Ciise Tallaabo oo Shirkaasi Jaraa'id Bixinaya Shallay Xafiiskiisa Magaalada Hargeysa

"Waxaanu shallay (Dorraad) annaga oo wada socona Saraakiil ka tirsan Haayadda Xuquuqul Insaanka Somaliland u wada tagnay Sh. Maxamed Ismaaciil oo aanu ugu yeedhnay Xafiiska Taliyaha Xabsiga Hargeysa Sheekha waxaanu la joognay 45 Daqiiqo, waxaanu sheekhu hadalkiisa noogu kala qaaday laba qaybood, Qaybta hore oo uu kaga hadlaayo cabasho uu qabbay oo uu lahaa Aabay iyo Xaaskaygii ayaa Wax laga sheegay isagoo ka andacoonaaya Wasiirka Daakhliga Cabdilaahi Ciro, iyo qaybta labaad oo uu kaga hadlay isagoo kiiskiisiiba bedelay kuna sheegay inuu ku eedaysanyahay oo lagu haysto inqilaab uu la sameeyey Niman SNM ah" ayuu yidhi Mudane Yuusuf Ciise Tallaab,

 Mudane Tallaabo oo sharaxaad ka bixinaaya Su'aalo ay ka weydiiyeen jiritaanka Cajalad Video oo isaga lagu jidh dilaayo iyo wuxuu ugu jawaabay wuxuu yidhi " Waxaanu Weydiinay Seddex Su'aalood oo kala ahaa 1. Maxamedow Ma jirtaa in lagu jidh dillay? wuxuu ku jawaabay Haa Waa La I Jidh Dilay, Waxaanu weydiinay Maxaa lagugu dili jiray? wuxuu yidhi Suun ayaa la igu garaaci jiray isagoo farta ku fiiqay Suunka nooca Ciidanka oo meesha yaallay, iyo aalad kale oo ah ayuu yidhi laydh yar oo jac kaa siinaaya, Waxaa kale oo aanu weydiinay yaa ku dili jiray? wuxuu ku jawaabay Dad Madaxa Duuban. Waxaanu weydiinay Maxaad wakhtigaasi oo dhan u qarinaysay ee aad u sheegi wayday? wuxuu ku jawaabay Cajaladda Video-ga ah ayaa dhinaca Xukuumadda ku maqnaydo intay ka soo baxayso ayaanu sugaynay.!"

Mudane Yuusuf Ciise Tallaabo wuxuu sheegay markii aanu intaasi su'aalahaasi weydiinay ayuu isaguna Su'aalo kale nagu bilaabay wuxuu na weydiiyey ayuu yidhi bal sida dadku isaga u arkaan ee ay u dareensanyahiin?  Waxaananu ugu jawaabnay ayuu yidhi "Waxay dadku qabaan in Cajaladdani Samaysay macmal ah tahay oo nin aad walaalo tahiin Oo Internetka Baar Jibouti lagu sameeyey qolo maraykan ka timidna ay hawlahani iskugu kiin hagaajiyeen, sidaasi ayey dadku qabaan ayaan ku idhi" ayuu yidhi Mudane Tallaabo.

Mudane Yuusuf Ciise Tallaabo wuxuu sheegay in isagoo ka faa'iidaysanaya khibrado hore oo uu lahaa Xabsiga dhexe ee Hargeysa oo uu sheegay inuu mar ku xidhnaa Sh. Maxamed Ismaaciil ku jiro qolka ku xiga, uu arko waxani oo dhan mid lagu xumaynaayo qaddiyadda iyo karaamada Somaliland, wuxuuna sheegay in qofka xidhani uu mar walba necayb u hayo maamulka jira, taasina ay ka muuqato ayuu yidhi sh. Maxamed Ismaaciil laftigiisa, Mudane Tallaabo wuxuu digniin ka bixiyey wadaaddo uu sheegay inay iskaga dab qaadaan magaalo Madaxda Hargeysa iyo Soomaaliya kuwaasi oo uu ka magacaabay Wadaadda Tabliqiyiinta wuxuuna sheegay inay khatar ku yahiin Qaranimada Somaliland.

MOHAMED ABDI HASSAN (DIRIDHABA)
Somaliland.Org, Hargeisa
diridhaba@gmail.com

“Waxaannu Weydiinay Sheekha in la Jidh-dilay, Wuxuuna Noo sheegay; ‘Suun ayaa Layla Dhici jiray, Kaadidii iyo Baytalmiigii Waa la ii Diiday’ (Wasiir-ku-xigeenka Caddaaladda)

‘Horta sheekadani waa arrintii Samsam oo kale’

Halganews, Hargeysa. | Oct 3, 2006

Wasiir-ku-xigeenka Wasaaradda Caddaaladda Somaliland, Md. Yuusuf Ciise Ducaale (Tallaabo), ayaa ku tilmaamay Sheekh Maxamed Sh. Ismaaciil iyo cajaladda fiidyowga ah ee laga faafiyey mid siyaasadeed oo gabbood lagaga dhiganayo arrintiisa. Sidaana waxa uu ku sheegay shir-jaraa’id oo uu shalay ku qabtay xafiiska, kaas oo saxaafadda xog-warran kaga siiyey kulan ay Xabsiga Dhexe ee Hargeysa isaga [Tallaabo] iyo masuuliyiin ka tirsan Komishanka Xuquuqal-insaanka Qaranka (National Human Right Commission) kula yeesheen Sh. Maxamed Sh. Ismaaciil, oo ah maxbuuska.

Md. Tallaabo; oo faahfaahinayey sida ay ku tageen Xabsiga Dhexe iyo qaabkii ay ula kulmeen Maxamed Sh. Ismaaciil, waxa uu yidhi; “Annaga oo wada socona Komishanka Xuquuqal-insaanka Qaranka, ayaa shalay [dorraad] waxaannu tagnay Jeelka. Xafiiska taliyaha ayaannu ugu yeedhnay [maxbuuska].”

Intaa kadib, waxa uu ka warramay muddadii ay la joogeen Maxamed Sh. Ismaaciil iyo waxyaabiyihii ay ka warsadeen. “Sheekha waxaannu la joognay 45 daqiiqo, waxaannu sheekhu hadalkiisa nooga dhigay laba qaybood – qayb dheer oo uu kaga hadlayo tabasho uu kaga hadlayo aabbahay iyo xaaskaygii baa war laga sheegay – isaga oo tixraacaya khudbad uu akhriyey Wasiirka Daakhiliga [Cabdillaahi-cirro] iyo kiiskiisii oo uu dhalan-gediyey qodobaddii uu ku eedaysnaa oo ahaa Q.222aad, kana dhigay in uu ku eedaysan yahay inqilaab uu la dhigay niman SNM ah.”

Md.Tallaabo iyo xubnaha kale ee ka socday Komishanka Xuquuqal-insaanka Qaranka, oo ay ujeeddada booqashadoodu ahayd in ay Sheekha wax ka weydiiyaan jiritaanka muuqaalka cajaladda fiidyowga ah ee lagu faafiyey shabakadaha internet-ka, waxa uu Wasiir-ku-xigeenku sheegay in ay weydiiyeen dhowr su’aalood.

“Waxaannu weydiinay [Maxamed Sh. Ismaaciil] saddex su’aalood: Kow; Maxamedoow ma jirtaa in lagu jidh-dilay? ‘Haa,’ ayuu yidhi. Waxaannu weydiinay; maxaa lagugu dili jiray? ‘Suun,’ ayuu yidhi; ‘work-talk-ga halkaa yaal, aalad le’eg oo kale oo ahayd laydh yar oo jac kaa siinaya.’ Waxa kale oo aannu su’aalnay yaa ku dili jiray? ‘Dad madax duuban,’ ayuu yidhi. Waxaannu weydiinay; maxaad muddadaas oo dhan u sheegi wayday? Waxa uu yidhi; ‘cajaladda ayaa xagga dawladda ku maqnayd oo inta aannu ka soo saarayno ayaannu sugaynay.”

Md. Tallaabo, waxa kale oo uu sheegay in uu Sheekhu weydiiyey; bal sida dadku u dareemeen arrintiisa, isla markaana ay ugu jawaabeen; “Waxay dadku qabaan in cajaladdani samays tahay, oo nin aad wallaalo tihiin oo Internet-ka Baar Jabuuti ku yaalla lagu sameeyey, qolo Maraykan ka timina ay hindisaha iyo arrimaha idinla hagaajiyeen.”

Wasirka oo ka hadlayey kulanka Sheekha, waxyaabaha uu ku soo arkay iyo aqoontiisa ku wajahan xadhigga iyo arrimaha xabsiyada, waxa uu yidhi; “Aniga oo ka faa’iidaysanaya waayo-aragnimada aan u leeyahay xadhigga iyo xabsiyada…. Waayo, 13 jeer ayaa la i xidhay. Saddex goor oo ka mid ahna xabsiga Sh. Maxamed Sh. Ismaaciil ku jiro iyo qolka uu ku xidhan yahay ayaan ku xidhnaa. Qof waliba rajiimka xidha wuu neceb yahay, markaa horta waxa iiga muuqday Sheekha mucaaradad adag oo wax abaabulaysa,” ayuu yidhi.

Ugu dambayn, Wasiir-ku-xigeenkii markii uu dhammeeyey waxyaabihii ay is-dhaafsadeen Maxamed Sh. Ismaaciil, waxa uu tafaasiil dheer ka bixiyey dhaqdhaqaaqyadan iyo arrimaha hadda socda, kuwaas oo uu ku tilmaamay in ay yihiin qaar lagu minjo-xaabinayo madaxbannaanida iyo jiritaanka Somaliland. Isaga oo arrintaa ka hadlayeyna waxa uu yidhi; “Middi waa hay’adaha UN-ta oo siminaarro iyo work-shop-yo dadka u qabanaya, kuwaas oo ay marna xaggaa [koonfurta Soomaaliya] geynayaan, marna halkan [Somaliland] isugu keenayaan. Haddii aad dhegaysataan marka warbixinaha Soomaaliya la sheegayo, waxay yidhaahdaan hay’adaha federaalka ahi waa laamaha ururrada ee kala duwan, waana qorshaha caalamiga ah ee ku wajahan in la mideeyo Soomaaliya.

Qaabkaas waxa kale oo ku hoos jira in dadka adag dawladda laga dhammeeyo, waa hab caalami ah oo ay ku shaqeeyaan dadka mukhaabaraadka ahi. Waayo, gorgorka marba baal ayaa laga rifaa ilaa inta uu duuli kari waayo marka dambe. Qorshaha caalamku dawladeenna ula dagaalamayaa waa noocaas.

Tan labaad; waxa arrintaa dhinac socda Tabliiq. Isaguna 20 iyo 40 cisho dadka u saaraya, Baydhabo ayaa la geynayaa, Ijtimaaciina Xamar baa lagu qabanayaa. Arrimahaas oo dhammi waa siminaar iyo work-shop is-barbar socda. Labadaasina goonni-isu-taagga Somaliland waa u dhibaato cidda wada, waayo, labaduna waa midayn.

Waxa kale oo jira arrimo dhulka hoostiisa socda oo qorshahoodu yahay ku du’ dareenka dadweynaha dawladda, kaas oo ah mid dadka lagu celcelinayo odhaaha ah; dawladdu way xun tahay, kacaanku wuu xun yahay, aakhirkiina dadku waxay yidhaahdaan dawladdu way xun tahay.”
 

“Waxaannu weydiinay annaga oo saaxiib ah. Waxa uu noo sheegay; ‘suun ayaa layla dhici jiray, kaadidii iyo baytalmiigii waa la ii diiday, oo Maxamed Cige ayaa markii dambe ii fasaxay oo markaa Jananka Bilayska ahaa. Waxa kale oo la igu samayn jiray qalab lagu jacsiin jiray jidhkayga, nabarro uu igu sameeyeyna ma jirin. Muddo dabada ayaa dhiig iga shumbayey.’ ma nabarro caloosha lagaaga dhuftay bay ahaayeen ayaannu weydiinay; ‘maya,’ ayuu yidhi; ‘laakiin dabada ayaa laad la igaga dhuftay.’ Wax aannu qaadanaana way ka soo gu’i waayeen wadaadka.”
 

“Horta sheekadani waa arrintii Samsam oo kale ee aynu nidhi kaalaya Jimciyadda Quruumaha oo dhakhaatiir keena ee waxba laga waayey, ee haddana internet-ka ku wareegi jirtay. Arrinku waa arrinkii, inta yar ee sawirka ah ayaa ku soo biirtay, markaa niman culimo iyo dhakhaatiir ahi way tageen Jeelka oo waxay ka soo saarayaan go’aan,” ayuu yidhi Md. Yuusuf Ciise Taallaabo.

AA.Sheekh, Halganews, Hargeysa.

Shabakadda Somaliland.Org oo maanta barqadii khadka telefoonka kula xidhiidhay Weriye Luqmaan Xamse Maxamed Gadaweyne oo ku sugan magaalada Burco ayaa wuxuu noo xaqiijiyey in mudaharaadkani qaban qaabadiisa laga dareemaayey magaalada ilaa habeenkii xallay iyadoo xallay iyo saaka waabarigii horana ay magaalada dhex gooshayeen gawaadhi ay ku rakibanyahiin cod baahiyayaal lagu ogaysiinaayo shacabka reer Burco in ay iskugu yimaadaan banaabax.

Banaabaxayaashani ayaa waxay ka soo horjeedeen banaabax isagu shallay ka dhacay magaalada Burco kaasi waxaanay dadkaasi mudaharaadaayey si weyn u taageersanayeen hadalkii Xukuumadda Somaliland ay ku naqdiday jiritaanka Cajalad Video oo Netka lagus shaaciyey taasi oo tilmaamaysay garaac iyo jidh dil loo gaystay Sh. Maxamed Sh. Ismaaciil wadaad la yidhaahdo oo ku eedaysan falal argagixiso kuna xidhan Xabsiga dhexe ee Hargeysa, mudaharadayaasha ayaa waxay iskugu soo uruureen Garoonka Kubadda Cagta ee magaalada Burco halkaasi oo ay hadalo iyo khudbado kala duwan uga jeediyeen dadkii Mudaharaadaayey Cuqaasha, Salaadiinta iyo waxgaradka reer Burco.

Banaabaxani Saaka ayaa ka weyna kii shallay magaalada ka dhacay iyadoo Weriye Luqmaan Xamse uu noo caddeeyey in garoonka Kubadda Cagta ee magaalada Burco ay dadk isku buux dhaafiyeen, kelmadaha ay ku dhawaaqayeen ayaa waxaa ka mid ahaa Xamar dooni mayno, Maxkamad beenalayaal dooni mayno, iyo kelmado kale oo ay dadkaasi mudaharaadaayey ku durayeen wadadda reer Burco oo shallay iyago mudaharaadkii ka dhacay magaalada qaban qaabiyey.

Qaar ka mid ah dadweynaha magaalada Burco ku dhaqan ayaa maanta waxay iskugu soo baxeen Mudaharaad ay sheegeen inay kaga soo horjeedaan jidh dil la sheegay in lagu sameeyey Sh. Maxamed Sh. Ismaaciil Wadaad la yidhaahdo oo ku xidhan Xabsiga dhexe ee magaalada Hargeysa taasi oo lagu muujiyey cajalad Video ah oo Internetka lagu shaaciyey balse Xukuumadda Somaliland ay ku tilmaantay Mid uu cadawga Somaliland soo dhoodhabay oo la doonaayo in wax lagu yeelo karaamada iyo sharafta Somaliland leedahay.

Dadweynaha Magaalada Burco Oo Iskugu Soo Baxay Mudaharaad Ay Kaga Soo Horjeedaan Jidh Dil La Sheegay in Loo Gaystay Sh. Maxamed Ismaaciil Xabsiga Dhexe Ee Hargeysa Balse Ay Xukuumaddu Beenisay

Banaanbaxani ayaa saaka wuxuu ka bilaabmay badhtamaha magaalada Burco, Shabakadda Wararka ee Somaliland.Org oo khadka telefoonka ee magaalada Burco kula xidhiidhay weriyayaal ku sugan halkaasi ayaa waxaa loo xaqiijiyey in markii banaabaxaasi uu bilaabmay ay goobta yimaadeen Badhasaabka gobolka Togdheer Cabdi Xuseen Dheere iyo maayorka magaalada Burco oo ay wehelinayeen ciidanka ammaanka ee magaalada Burco, Dadweynahani ayaa waxaa soo horkacay Culumada magaalada Burco, waxaanay iskugo soo uruureen Garoonka Kubadda magaalada Burco halkaasi oo hadalo iyo khudbado kala duwan ay ka jeediyeen culumada magaalada Burco, dadweynahii reer Burco oo Mudaharaadkani salmiga ah ka qayb qaadanaayey ayaa waxay ku dhawaaqayeen kelmado ayey kaga soo horjeedaan jidh dilka la sheegay in loo gaystay Sh. Maxamed Sh. Ismaaciil iyagoo ugu baaqay Xukuumadda Somaliland inay baadhitaan ku samayso falkani isla markaana cadaaladda la horkeeno dadkii ka danbeeyey, dadka reer Burco waxay sidoo kale ku dhawaaqayeen kelmado ay ku diidanyahiin xadhiga Wadaadani waxaanay ku baaqayeen in la sii daayo oo Xorriyadooda loo sii daayo, haddiba waxaa lagu haysta tahay in ay waxyeelayaan amerikaan iyo Ethiopia.

Mudaharaadkani ayaa ku dhamaaday jawi nabadgelyo waxaanay Banaabaxayaashu ay shucuurtooda ku muujiyeen si xor ah iyadoo aanay cidi ka hortagin, ciidamada Amaanka ayaa iyagu hareeraha kaga jiray dadkani mudaharaadayey iyadoo maamulka Gobolka Togdheer-na bilawgii mudaharaadkani isku dayey inuu qaboojiyo xaaladda balse ay u suurtagal noqon wayday, Mudaharaadkani saaka ka dhacay magaalada Burco wuxuu ahaa kii ugu balaadhna, waxaa sidoo kale Mudaharaadyo kani la mid ahi hore uga dhaceen magaalooyinka Hargeysa, Ceerigaabo, iyo Xingalool ee gobolka Sanaag.

Ramadaan Kariim dhamaan dadka muslinka ah meel ay joogaanba.

Hadii wax la sheego waxay noqon karaan laba midkood. Run iyo Been.

Cidii sheegtay sheygaa laga hadalyo waxaa banaan in laba wado loo raaco kuwaas oo kala ah in looga markhaati furo oo la yidhaa waa wax jira, oo hadii ay wax xumaan ahaydna danbegeeda dusha loo rito, hadii ay wax wanaagsan ahayeen waxa la sheegayna kii markaa wariya iyo kii sameeyayba kheyr baa ugu jira.

Hadiise been la sheego oo waxaan jirin la sheego waxaa banaan cidii laga sheegay inay iska beri yeesho oo si waadaxa oo aan caad saarnayn ay isaga leexiso. Waxaa markaa denbigii fadhiisanaya kii soo wariyay oo manaafaq noqonaya, waxaana tuhunka iyo shakigu ka baxayaa kii loo sheegay.

Arinta cajalada muuqalka ah ee lagu shaaciyay shabakadaha internetku waa laba mid uun inay jirto iyo in aanay jirin. Hadaba waxaa fiican in xaqiiqda loo noqdo oo la is waydiiyo sidee loo cadeyn karaa arintani inay jirto iyo in aanay jirin. Marka laga tago dadka wax mala awaala ee rayigoodu inta badan ku salaysan yahay weerar iyo difaac ayaa waxaa la odhan karaa arintaa xaqiiqdeeda cida ogi waa Alle iyo cida gacanta ku haysa Sheekha xidhan ee cajaladu sheegayso inuu yahay Sheekh Max`ed Ismaciil.

Waxaa haboon in arinta haneedka laga maro oo halka ay ka dhawdahay loo doono oo aan meel kale laga doonin, ma aha in dadku ay Somaliland jacayl u difacaan hadii xumaani jirto waxay taasi keenaysa in dadku hadii ay difaacaan cid dulmi samaynaysa in dulmigu iyaga laftooda uu aakhirka fadhiisan doono. Waxaa sidoo kale iyaduna fiican in arinta in hadii wax la sheego ama la arkoo laga fiirsado inay jiraan intaan wax talaabo ah la qaadin markaa ma haboona in mudaharaad iyo fawdo lagu dabaqo arin aan wali la hubsan oo aan si aad loo hub run iyo been ka ay tahay.

Si hadaba uu tuhunku meesha uga baxo waxaa dawlada Somaliland ee uu Daahir Riyaale M/weynaha ka yahay ku haboon inay si dhaqso ah arinta uga bixiso jawaab cad oo waafiya oo hadii arintu aanay jirina ay keento cadeyn lagu qanci karo oo ugu yaraan ah in Sheekha laftiisii la oglaado inay soo waraystaan cid dhexdhexaad ahi, hadii arintu tahay mid jirta oo dhabana si dhaqso ah wax looga qabto oo cadaalad la hor keeno cida falka samayneysa. Waxaa anigu rayi ahaan aaminsaney in jawaabtii uu bixiyay Wasiirka arimaha guduhu ay ahayd jawaab aan lagu qanci karin oo ka fog xaqiiq lagu qanci karo ama u cuntami karta dadka arintan shakigu kaga jiro ee aan wali qaadan go`aan ay ku beeninayaan ama ay ku rumaynayaan.

Hadii Dawlada Somaliland ay sidaa yeeli waydo oo arintaa ay indhaha ka qarsato waxaa abaalkeedu noqon doonaa in jilbaha dhulka loogu dhufto oo ay ku gadoodaan dadweynaha aan raalida ka ahayn in qof aaminsan diinta islaamka lagu ciqaabo halkii uu u dhashay iyadoo la raali galinayo dawlado aan kolbay nasteex u ahayn dad muslina.

Alla mahad leh
Osman Omar Dool
Oslo Norway.